Jak podkreślają autorzy opracowania najbardziej atrakcyjnymi sektorami do inwestowania przez OFE są nieruchomości, infrastruktura i fundusze Venture Capital.
Zdaniem autorów raportu PwC z punktu widzenia potencjalnej możliwości włączenia OFE w realizację Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju najbardziej atrakcyjnymi alternatywnymi formami inwestowania w Polsce byłyby: nieruchomości, w tym mieszkania na wynajem, projekty infrastrukturalne oraz fundusze Private Equity, w szczególności fundusze Venture Capital.
„Umożliwienie OFE włączenia się w realizację Planu na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest naturalną konsekwencją oparcia realizacji ambitnych projektów inwestycyjnych przewidzianych w Planie o finansowanie ze źródeł krajowych, w tym w szczególności długookresowych oszczędności. Fundusze Emerytalne są w tej chwili najpopularniejszą formą długookresowego oszczędzania w Polsce” – mówi prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC.
Pod koniec 2015 r. konta w Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) posiadało 16,5 mln Polaków i w sumie ich aktywa wynosiły 139,9 mld zł. Oznacza to, iż już po reformie z 2014 stanowią one 8% całkowitych aktywów finansowych gospodarstw domowych wynoszących 1 725 mld zł. Z racji na swój powszechny, stabilny i długookresowy charakter fundusze zgromadzone w OFE stanowią bardzo atrakcyjne i znaczące źródło finansowania dla rozwoju polskiej gospodarki, a w szczególności dla polskich firm.
Jak zauważają autorzy raportu firmy doradczej PwC „Miejsce Funduszy Emerytalnych w Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” na skutek reformy emerytalnej z 2014 r. znacznie skurczyły się alternatywne, bezpieczniejsze instrumenty, w które OFE mogłyby inwestować powierzone im środki. Zdaniem ekspertów PwC zwiększenie wachlarza instrumentów, w które OFE mogłyby inwestować w Polsce, przyczyniłoby się zarówno do wsparcia ambitnych planów rozwojowych kraju, ale także służyłoby dywersyfikacji ryzyka prowadzącej do zwiększenia bezpieczeństwa inwestowanych środków, a więc także bezpieczeństwa przyszłych emerytów. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy ponad 80% portfela inwestycyjnego OFE ulokowane jest w akcjach.
Inwestycje w nieruchomości
Nieruchomości są najważniejszą z punktu widzenia globalnego alternatywną klasą aktywów. Ich udział w portfelach inwestycyjnych funduszy emerytalnych w Szwajcarii wynosi prawie 17%, w Portugalii 14%, w Kanadzie 8%, a w Niemczech 5%. Przy obecnej wielkości aktywów OFE w Polsce zainwestowanie w sektor nieruchomości do 10% ich aktywów wzbogaciłby ten sektor o 14 mld zł na finansowanie projektów. Środki te odpowiadają połowie obecnych nakładów, jakie są rocznie przeznaczane na budownictwo wielorodzinne i komercyjne.
Inwestycje infrastrukturalne
Fundusze emerytalne na świecie ze zwiększoną uwagą rozważają także inwestycje infrastrukturalne. Dzieje się tak z powodu niskiej korelacji produktów infrastrukturalnych z tradycyjnymi klasami aktywów. Długoterminowy horyzont inwestycyjny funduszy emerytalnych, sprawia, że są to najbardziej naturalni inwestorzy projekty infrastrukturalne.
„W swojej dotychczasowej historii OFE dość chętnie wspierały projekty infrastrukturalne, m.in. przez zakup tzw. obligacji autostradowych emitowanych przez BGK. Przy obecnych regulacjach prawnych nie jest to już możliwe. Tymczasem udział OFE w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych bezpośrednio czy pośrednio będzie korzystny dla samych inwestycji. Projekty te bowiem zostaną ocenione na warunkach rynkowych i finansowanie uzyskają tylko te o ekonomicznym uzasadnieniu” – zauważa Katarzyna Urbańska, wicedyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC.
Inwestycje w fundusze Venture Capital
W ciągu ostatnich 20 lat fundusze emerytalne dążąc do dywersyfikacji swoich portfeli, zaangażowały się także w inwestycje w fundusze Private Equity, w tym w fundusze Venture Capital (VC). W krajach Europy Środkowej i Wschodniej jeszcze na koniec ubiegłej dekady fundusze emerytalne dostarczały mniej niż 1% kapitału inwestowanego przez fundusze VC, podczas gdy w latach 2011-2014 udział ten wahał się już od 6% do prawie 13%. Jeszcze silniejszy jest związek funduszy emerytalnych z funduszami Venture Capital w USA. W 2014 r. fundusze emerytalne dostarczyły tam prawie jedną trzecią kapitału na inwestycje typu Venture Capital.
„W Polsce, przy małej liczbie specjalistów wyspecjalizowanych w zarządzaniu funduszami Venture Capital, optymalne byłoby powstanie funduszu pomiędzy OFE a funduszami Venture Capital. Stworzenie takiej (lub takich) instytucji obok wsparcia dla finansowania polskich start-upów mogłoby stanowić doskonałe uzupełnienie obecnych planów finansowania dużych przedsięwzięć innowacyjnych. Szacujemy, że OFE mogłyby zainwestować średnie do około 1% swoich aktywów w te środki w krótkim okresie. Obecnie, oznaczałoby to możliwość podwojenia inwestycji typu Venture Capital w Polsce” – podkreśla Mateusz Walewski, starszy ekonomista PwC.
O raporcie „Miejsce Funduszy Emerytalnych w Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju"
Raport został przygotowany przez firmę doradczą PwC na zlecenie i przy współpracy z Izbą Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych.