Nowa normalność. Nowe wyzwania dla CFO

Mariusz Dziurdzia Partner zarządzający, Lider Clients & Markets, PwC Polska 07/05/20

Decyzje o skorzystaniu z dostępnych źródeł dofinansowania, zarządzanie sytuacją płynnościową firmy, organizacja powrotu do pracy oraz poszukiwanie metod na optymalizację kosztów to największe wyzwania dyrektorów finansowych w obecnym momencie kryzysu.

Z badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego przeprowadzonego na początku kwietnia wśród 400 różnej wielkości przedsiębiorstw wynika, że 26 proc. z nich ma pieniądze, aby funkcjonować dłużej niż trzy miesiące, 22 proc. – maksymalnie trzy miesiące, 30 proc. dysponuje środkami na jeden lub dwa miesiące, a 18 proc. nie ma zupełnie żadnych zapasów finansowych.

W ubiegłym tygodniu polski rząd uchwalił zasady funkcjonowania znowelizowanej Tarczy antykryzysowej, a jednocześnie finalizowane są założenia Tarczy finansowej zarządzanej przez PFR. Dostępne są również instrumenty z BGK w formie gwarancji kredytowych oraz dopłat do oprocentowania.

W ramach działań na poziomie unijnym Europejski Bank Inwestycyjny powołał Europejski Fundusz Gwarancyjny o wartości 25 mld Euro, który ma ułatwić dostęp do finansowania MŚP doświadczonym przez kryzys. Jednocześnie trwają konsultacje społeczne rozporządzenia dotyczącego gwarancji, poręczeń i pożyczek, nawet do 150 mln zł, z funduszy UE, również na cele inwestycyjne, dla firm dotkniętych kryzysem. W ubiegłym tygodniu przedstawiony został projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej, przewidujący dotacje z funduszy UE dostępne dla dużych firm, w tym również na bieżące potrzeby obrotowe i płynnościowe spowodowane skutkiem kryzysu.

Dowiedz się więcej

Na podstawie co-dwutygodniowego PwC COVID-19 CFO Pulse Survey, liderzy finansów planując powrót do pracy rozważają wiele aspektów związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem pracowników, a w tym przede wszystkim: konieczność wprowadzenia zmian w zasadach i wymogach bezpieczeństwa pracy, zmiany warunków korzystania z przestrzeni biurowej, wdrożenie rotacyjnej pracy zespołów, czy korzystanie z rozwiązań umożliwiających zdalne zarządzanie i zlokalizowanie pracowników.

Zdrowie i bezpieczeństwo pracowników
Kwestia umiejętności zarządzania zespołem rozproszonym stanie się jedną z kluczowych kompetencji
Ochrona pozycji gotówkowych i płynności
Większa presja kosztowa, ale nacisk na transformację cyfrową

Zdrowie i bezpieczeństwo pracowników

Zdrowie i bezpieczeństwo to najważniejsze priorytety liderów, którzy przygotowują się do powrotu swoich zespołów do pracy. Blisko trzy czwarte (64%) wprowadza nowe środki bezpieczeństwa, a także podejmuje kroki w celu promowania dystansu fizycznego, w tym np. zmiana konfiguracji miejsc pracy (55%).

Wyniki pokazują również, gdzie wirus może mieć długotrwały wpływ na sposoby pracy. Połowa ankietowanych firm twierdzi, że planuje uczynić pracę zdalną stałą opcją dla funkcji, które na to pozwalają, a wśród firm świadczących usługi finansowe ten wskaźnik sięga nawet 60%. Jednocześnie 40% ankietowanych CFO uważa, że obecna sytuacja przyspieszy automatyzację, a co czwarta firma planuje zmniejszenie ilości wykorzystywanej powierzchni nieruchomości (np. biura czy centra handlowe).

Większość firm zamierza przywracać pracowników etapami, tak więc liderzy będą musieli pomóc pracownikom w dostosowaniu się do zmienionego środowiska pracy, odpowiednio zarządzając ich zaangażowaniem i produktywnością. Biorąc pod uwagę, że wiele osób może obawiać się powrotu do pracy stacjonarnej, firmy rozważają stworzenie systemów wsparcia, takich jak pomoc w opiece nad dziećmi, prywatny transport do i z pracy lub inne świadczenia, które mogą pomóc pracownikom. W tym przedłużonym okresie przejściowym, kluczowa będzie odpowiednia komunikacja i zrozumienie okazywane pracownikom.

Kwestia umiejętności zarządzania zespołem rozproszonym stanie się jedną z kluczowych kompetencji

Szybkie podejmowanie decyzji i delegowanie zadań, dostęp do zasobów, stały kontakt z pracownikami i nadzór nad prowadzonymi projektami wydają się teraz kluczowe z punktu widzenia płynnej działalności firmy. W wielu przypadkach będzie to oznaczało konieczność wykorzystania rozwiązań umożliwiających analizę miejsca pobytu pracowników i monitorowanie kontaktów celem identyfikacji potencjalnych zakażeń. Firmy, które chcą uczynić pracę zdalną stałym elementem, będą musiały umożliwić liderom zarządzanie mieszaną siłą roboczą pracowników na miejscu i pracowników zdalnych w ciągu następnych 12–18 miesięcy.

Ochrona pozycji gotówkowych i płynności

Ochrona pozycji gotówkowych i płynności jest nadal sprawą najwyższej wagi i głównym problemem dyrektorów finansowych. Ponad połowa CFO twierdzi, że planuje zmienić plany związane ze źródłami finansowania działalności firmy.

Mając na uwadze wpływ kryzysu, większość respondentów spodziewa się dalszego spadku przychodów i / lub zysków w 2020 roku. Prognozy różnią się w zależności od sektora, a rynki konsumenckie będą dotknięte w największym stopniu.

W związku z powyższym dyrektorzy finansowi rozważają dodatkowe sposoby ograniczenia planowanych inwestycji i / lub innych kosztów stałych w obliczu zmienności popytu. Jedna trzecia ankietowanych spodziewa się redukcji etatów.

Większa presja kosztowa, ale nacisk na transformację cyfrową

Spośród tych, którzy twierdzą, że rozważają odroczenie lub anulowanie planowanych inwestycji, 80% rozważa kontynuację programów inwestycyjnych w obszarach uważanych za ważne dla przyszłego wzrostu - w tym transformacje cyfrowe. Dla przykładu w Stanach Zjednoczonych obserwujemy bardzo dynamiczny proces transformacji cyfrowej, gdzie znajdziemy firmy, które przed kryzysem były zdigitalizowane w 20%, a w ciągu ostatnich kilku tygodni ta digitalizacja wzrosła nawet do poziomu 50%.

Szczególnie w obszarze łańcucha dostaw niektóre firmy zaczynają inwestować w tworzenie systemów zapewniających szybką informację w zakresie alternatywnych źródeł dostaw. Inni zwiększają komunikację z dostawcami, aby lepiej zrozumieć ich kondycję finansową. Fizyczne przeniesienie łańcucha dostaw prawdopodobnie nastąpi tylko w ostateczności, biorąc pod uwagę związane z tym koszty. Jednak automatyzacja niektórych elementów łańcucha dostaw - aby na przykład wyeliminować czasochłonne ręczne śledzenie - prawdopodobnie stanie się bardziej powszechna, ponieważ firmy poszukują lepszych danych w celu podejmowania bardziej świadomych i bezpieczniejszych decyzji.