Ryzyko utraty płynności finansowej i konieczności ogłoszenia upadłości w dobie pandemii koronawirusa (COVID-19)
Co zrobić w przypadku stanu niewypłacalności przedsiębiorstwa?
Wprowadzona niedawno tzw. tarcza antykryzysowa nie zawiesiła ani w żaden inny sposób nie zmodyfikowała obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w przypadku stanu niewypłacalności przedsiębiorstwa. Wobec tego w dobie pandemii koronawirusa (COVID-19) i rozpoczynającego się w związku z tą pandemią kryzysu gospodarczego szczególnie istotne jest bieżące monitorowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstw, w szczególności w kontekście ryzyka utraty płynności finansowej.
Im szybciej takie ryzyko zostanie zidentyfikowane, tym większe szanse na wdrożenie działań mających na celu uniknięcie scenariusza ogłoszenia upadłości bądź lepsze (tj. w szczególności bezpieczniejsze dla osób zarządzających przedsiębiorstwem) przygotowanie procesu upadłości, jeżeli jego uniknięcie nie będzie możliwe.
W obliczu zagrożenia globalną recesją tylko dobrze przygotowane przedsiębiorstwa będą w stanie zapewnić ciągłość prowadzonej przez siebie działalności, w tym poprzez skorzystanie z możliwości, jakie dają postępowania restrukturyzacyjne.
Stan niewypłacalności
Powstanie stanu niewypłacalności rodzi obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia jego powstania.
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych obowiązek ten spoczywa na każdym z członków zarządu. Brak złożenia przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości w wymaganym terminie powoduje, że są oni narażeni na pociągnięcie ich zarówno do odpowiedzialności cywilnej, jak i odpowiedzialności karnej.
Dlatego też szczególnie ważne - w tym w kontekście krótkiego 30-dniowego terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości - jest ustalenie, czy spółce grozi stan niewypłacalności i monitorowanie sytuacji spółki, aby mieć wiedzę, kiedy dokładnie ten stan powstał.
Prawo upadłościowe przewiduje dwie przesłanki niewypłacalności i wprowadza jednocześnie domniemania, mające na celu pomóc w ustaleniu, czy dana przesłanka niewypłacalności zaistniała.
Przesłanka niewypłacalności
Przesłanka płynnościowa
- utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych
Przesłanka majątkowa (bilansowa)
- stan polegający na przekraczaniu wartości majątku (do którego nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości) przez zobowiązania pieniężne (do których nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach) przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące
Domniemanie spełnienia przesłanki
Przesłanka płynnościowa
- utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące
Przesłanka majątkowa (bilansowa)
- stan, w którym zgodnie z bilansem zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące
Zakres podmiotowy - kogo dotyczy ta przesłanka?
Przesłanka płynnościowa
- przedsiębiorcy (np. spółki kapitałowe i osobowe oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą)
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej
- wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
- wspólnicy spółek partnerskich
Przesłanka majątkowa (bilansowa)
- osoby prawne (np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne)
- jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółki jawne, komandytowe, partnerskie i komandytowo-akcyjne, w których żaden ze wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem nie jest osobą fizyczną)
W dobie pandemii koronawirusa i wywołanego nią kryzysu gospodarczego zachodzi szczególne ryzyko spełnienia tzw. przesłanki płynnościowej
Jak zapobiec upadłości?
Aby zapobiec upadłości, należy przede wszystkim na bieżąco monitorować sytuację finansową. Bieżące monitorowanie sytuacji finansowej pozwoli na szybkie wykrycie zagrożenia niewypłacalności i podjęcie na czas stosownych działań naprawczych. Istotne w tym kontekście jest to, że ocena spełnienia przesłanek niewypłacalności jest niejednokrotnie trudna i wymaga pogłębionej analizy ekonomicznej i prawnej.
Ustalenie, że spółce grozi niewypłacalność, pozwoli jej zarządowi na podjęcie kroków zaradczych, które mogą polegać w szczególności na:
uzyskaniu źródła dodatkowego finansowania, w tym w szczególności na dofinansowaniu spółki przez jej wspólnika albo akcjonariusza
podjęciu negocjacji z wierzycielami spółki w celu odroczenia terminów płatności.
Rozwiązaniem może być również złożenie wniosku o otwarcie jednego z postępowań restrukturyzacyjnych (postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego albo postępowania sanacyjnego), które może uchronić spółkę od konieczności zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Upadłość może być też dobrym rozwiązaniem
W niektórych sytuacjach upadłość może okazać się nie tyle dobrym, co najlepszym rozwiązaniem.
Bardzo często cała grupa kapitałowa staje przed pytaniem, czy nadal dofinansowywać nierentowną działalność jednej ze spółek i po szczerej odpowiedzi na to pytanie dochodzi do wniosku, że jedynym ekonomicznie uzasadnionym rozwiązaniem jest ogłoszenie upadłości takiej spółki. Co więcej, brak ogłoszenia upadłości jednej ze spółek z grupy może czasami zagrażać wypłacalności innym spółkom z grupy.
Prawidłowo przygotowana upadłość może przynieść także inne wymierne korzyści całej grupie. Prawo upadłościowe przewiduje bowiem możliwość przeprowadzenia tzw. przygotowanej likwidacji (ang. pre-pack), dzięki której spółka z grupy, pod pewnymi warunkami, może nabyć przedsiębiorstwo upadłej spółki lub jego zorganizowaną część lub składniki majątkowe stanowiące znaczną część tego przedsiębiorstwa.
Skontaktuj się z nami
Partner PwC Legal, Lider Zespołu Commercial & Regulatory Litigation, Adwokat, PwC Polska
Tel.: +48 519 507 746
