Kraków: metropolia na ścieżce stabilnego rozwoju

Dzień dobry, witam w nowym odcinku podcastów PwC. Nazywam się Jakub Gołębiowski i zapraszam was do odsłuchania audycji, w której zadam trzy ważne pytania związane z raportem o polskich metropoliach 2019. 

Jakub Gołębiowski: Dziś moimi gośćmi są profesor Witold Orłowski – główny doradca ekonomiczny PwC, dzień dobry. 

Witold Orłowski: Dzień dobry. 

JG: Oraz Dionizy Smoleń- dyrektor w zespole doradztwa dla sektora publicznego. 

Dionizy Smoleń: Dzień dobry. 

JG: A już przechodząc do samego raportu, może zacznę od tego, że 12 obszarów metropolitalnych generuje 55% polskiego PKB, to jest liczba dosyć imponująca. Poza tym metropolie są istotnymi ośrodkami nie tylko rozwoju tego ekonomicznego, ale także kulturalnymi i akademickimi. Dzisiaj porozmawiamy o raporcie, który jest przygotowywany cyklicznie. Ten raport o metropoliach to już czwarta edycja szykowanego opracowania od 2007 roku. I dzisiaj pierwsze moje pytanie skieruje do Witka Orłowskiego, który niejako jest sercem i mózgiem tego opracowania. I moje pierwsze pytanie do Ciebie Witku jest takie, jakie znaczenie dla rozwoju gospodarczego kraju mają metropolie? Ja tu podałem liczbę te 55%, ale z twojej takiej ekonomicznej perspektywy, ośrodki metropolitalne, czym są dla Polski? 

WO: No właśnie, dane czasem trochę wprowadzają w błąd dlatego, że 55% to nie brzmi jakoś wstrząsająco, oczywiście, że wiadomo mniej więcej 40% ludności Polski mieszka na tych obszarach, ponad połowa PKB, wiadomo, że więcej się produkuje w miastach i okolicach, ale to jeszcze nie pokazuje całej roli tak naprawdę metropolii. Bo pamiętajmy o tym, że dzisiaj gospodarki krajów rozwiniętych, a Polska no ma aspiracje, żeby na trwałe do nich dołączyć, mimo, że mamy jeszcze kawałek drogi, żeby dogonić najlepszych. Te gospodarki rozwijają się tak naprawdę głównie w oparciu o wiedzę i miasta, metropolie są tak naprawdę centrami wiedzy. To są wielkie centra cywilizacyjne, kulturowe, ale z punktu widzenia czysto gospodarczego to są po prostu centra wiedzy. Nawet jeśli finalnie fabryka powstaje gdzieś, poza tym miastem i to PKB jest wytwarzane gdzieś poza obszarem metropolitalnym, to najprawdopodobniej laboratoria, w których się wymyśla te produkty, w których się testuje je, w których się nawet tworzy koncepcję maszyn, które mają być potem instalowane w tychże fabrykach, one są tak naprawdę na obszarach miejskich, na obszarach metropolitalnych. No jedną rzecz powiem, żeby pewnie pokazać coś ważniejszego niż te 55% PKB, na obszarze tych 12 polskich metropolii jest ponad 95% potencjału akademickiego Polski, to jest mierzone trochę jakością, nie tylko ilością studentów. Studiują niemal wszyscy studenci informatyki, nauk ścisłych, technologii, to są właśnie te rzeczy, które decydują o rozwoju w dzisiejszych czasach. Także 55% PKB to brzmi dumnie, ale tak naprawdę to wcale jeszcze nie pokazuje prawdziwej roli metropolii w rozwoju Polski. 

JG: No właśnie, wspomniałeś o tej roli, o tym, że trzeba się temu przyglądać nieco głębiej niż temu jednemu wskaźnikowi 55% PKB i z tym wiąże się moje drugie pytanie. Czy mógłbyś opowiedzieć jak w tej najnowszej edycji raportu, ale też w tych wcześniejszych, analizowane były te metropolie, coś o tych siedmiu kapitałach, to zaznaczę, że tutaj metodą badania tych metropolii jest analiza siedmiu kapitałów. 

WO: Tak, to jest siedem kapitałów rozwojowych, to nie są tylko pieniądze, ale to są różne rzeczy, które decydują o tym czy miasto ma szanse, metropolia ma szanse się rozwijać dobrze. I ja od razu może zacznę od tego czego nie robimy w tym raporcie, wbrew częstym oczekiwaniom, my nie robimy żadnego rankingu, my nie mówimy, która metropolia jest lepsza, która jest gorsza, my nie dajemy jednej liczby, jak to zazwyczaj się robi, żeby powiedzieć, że miasto X jest lepsze od miasta Y, a one są lepsze od miasta Z. 

Siedem kapitałów, to są, po kolei może powiem co to jest, to są przede wszystkim ludzie, to jest kapitał ludzki i społeczny, to są również instytucje, to jest również aktywność demokratyczna społeczeństwa obywatelskiego, to jest infrastruktura oczywiście, to jest jakość życia, to jest taka kultura, kapitał kultury i wizerunku, czyli coś co decyduje jak miasto jest postrzegane, mamy dalej kapitał atrakcyjności inwestycyjnej i kapitał źródeł finansowania. Istota problemu polega na tym, one są mierzone za pomocą wielu, wielu wskaźników, poziom ich zmiany, natomiast istota problemu polega na tym, że miasto dobrze rozwinięte powinno mieć jak najlepiej rozwinięte te wszystkie siedem kapitałów i one powinny być rozwinięte w sposób dość równomierny. Dlatego oceniając rozwój miasta na podstawie tej dość złożonej metodologii my właściwie nie dajemy jednej liczby, my patrzymy na to jak wyglądają kapitały, jak są rozwinięte, staramy się stwierdzić, gdzie należałoby skoncentrować wysiłki na poprawie, gdzie, który kapitał np. nie nadąża za pozostałymi, który jest czasem kulą u nogi, a który może wyraźnie ciągnąć miasto w górę. I tak naprawdę to nie da się powiedzieć, które miasto jest lepsze od innego, zazwyczaj każde ma swoje mocne i słabe strony, ma lepiej, mocniej rozwinięte kapitały i my absolutnie nie godzimy się na wyciąganie jednego, prostego wniosku – to miasto jest lepsze od drugiego. Mówimy każde z nich ma problemy swoje do rozwiązania, każde z nich powinno się rozwijać jak najlepiej. Do tego rozwoju potrzebuje właśnie tych kapitałów, które decydują o tym czy ludzie są bogaci, zadowoleni z życia, czy miasto przyciąga też uwagę innych. I to wszystko razem dopiero jest pewną sugestią, co to tego, w którą stronę powinna zmierzać strategia rozwoju metropolii. 

JG: Czyli tutaj bardzo cenne jest to co powiedziałeś, to całościowe, takie holistyczne spojrzenie na metropolie i dostrzeganie jej, z jednej strony potencjałów, a z drugiej strony tych obszarów, gdzie jest sporo do poprawy. To może w takim razie przyjrzyjmy się Krakowowi, nie bez powodu, pierwsza odsłona raportu o metropoliach właśnie poświęcona jest stolicy małopolski. I może pokuśmy się o takie krótkie podsumowanie, jakie największe sukcesy i jakie największe wyzwania zidentyfikowaliśmy w przypadku tego miasta, tej metropolii, całego obszaru metropolitalnego?

WO: No właśnie, my patrzymy na cały obszar metropolitalny, nie tylko na samo miasto i w przypadku Krakowa trzeba powiedzieć coś takiego, to jest metropolia, która w ciągu ostatnich kilku lat świetnie się rozwijała, miała bardzo duży postęp, jeżeli chodzi o rozwój właśnie kapitałów, tych kapitałów rozwojowych, które decydują o przyszłości. Tak naprawdę ma dwa największe atuty, pierwszym atutem są ludzie i jest edukacja w Krakowie, która jest no powiedziałbym, według wskaźników nawet może i najlepsza z polskich wszystkich metropolii, to jest edukacja na każdym poziomie, zaczynając od przedszkoli, kończąc na uniwersytetach, a nawet jeszcze na uniwersytetach trzeciego wieku. To jest też potężny ośrodek właśnie wiedzy, największa ilość studentów kierunków ścisłych, informatycznych w Polsce, w przeliczeniu liczby mieszkańców oczywiście. Czyli właśnie te podstawy rozwoju. Druga potężna zaleta Krakowa no to jest wizerunek, to jest najlepszy wizerunek, najbardziej rozpoznawalny w Polsce tak naprawdę bardziej niż Warszawa i rozpoznawalny też jako centrum kulturowe, turystyczne i to są potężne atuty rozwojowe. Natomiast nie wszystko w Krakowie jest idealne. Po pierwsze jakość życia, to znaczy generalnie trzeba powiedzieć, że jakość życia nie nadąża za tymi rzeczami, a nawet czasem ponosi się cenę sukcesu, np. wyższe dochody, większa ilość samochodów, powodują większe korki, więc korki są w Krakowie problemem. Jakość powietrza jest oczywiście problemem, to nie są wszystko rzeczy, które zależą tylko od miasta, ale my mówimy, w którą stronę szukać poprawy, nie rozliczamy, czy to jest wina prezydentów miasta, czy ministrów. Wiadomo, że tu jest problem. Oczywiście, że tych problemów związanych z jakością życia jest więcej, służba zdrowia również nie jest najlepsza, to jest w całej Polsce bolączka, ale w Krakowie na tle innych miast jest jeszcze trochę gorzej. Także to są generalnie kierunki rozwoju, o których mówimy, wzmacniać to co jest największą potęgą, podstawą rozwoju Krakowa, czyli kapitał ludzki, ale również w ślad za tym instytucje, w ślad za tym korzystać z tego w celu przyciągania jak najlepszych inwestycji, a z drugiej strony bardzo, bardzo zadbać o poprawę jakości życia, bo to jest pewnie kluczowy element przyszłości Krakowa. 

JG: To teraz chciałbym zwrócić się jeszcze do Dionizego. Dionizy, rozmawiamy cały czas o Krakowie i może jeszcze takie pytanie, co Kraków może zrobić, żeby rozwijać się jeszcze szybciej? Czy możesz też nam spróbować powiedzieć na czym powinien się skoncentrować, bo Kraków to przecież nie tylko miasto, ale też cały obszar metropolitalny, a więc i ościenne miejscowości. 

DS.: Tak, więc no jak wiemy Kraków odnotował w ciągu tych ostatnich czterech lat od poprzedniej edycji raportu największy progres w tych siedmiu analizowanych kapitałach i dlatego uznajemy go za najszybciej rozwijającą się polską metropolię, ale tak jak to pytanie wiodło tutaj nas do odpowiedzi, to wcale nie znaczy, że Kraków nie może się jeszcze dynamiczniej rozwijać. Kiedy taki rozwój będzie możliwy? Te nowe impulsy do dynamicznego rozwoju Krakowa uwolnią się, jeśli uda się wykorzystać potencjał całej metropolii, a więc Krakowa i okalających go gmin tworzących razem aglomeracje krakowską. Dlaczego to jest tak ważne dla rozwoju Krakowa? Z dwóch powodów. Z jednej strony, aby przeciwdziałać największym wyzwaniom, jakie stoją przed Krakowem. Z drugiej strony, aby wykorzystać tez potencjał gospodarczy. Największym wyzwaniem jak wiemy jest jakość powietrza. I tutaj trzeba wyraźnie podkreślić, że Kraków niesłychanie dużo działań podejmuje w tym zakresie na rzecz redukcji smogu. Natomiast problem będzie możliwy do rozwiązania wówczas, jeśli uda się sprzężyć wysiłki Krakowa i okalających go gmin. Tak, żeby te działania były uspójnione, żeby programy walki ze smogiem były wspólnie prowadzone przez Kraków i okalające go gminy. W kontekście prorozwojowym takim obszarem, gdzie ta współpraca Krakowa z okolicznymi gminami mogłaby przynieść nowy impuls rozwojowy jest współpraca gospodarcza, dotycząca promocji gospodarczej. I w tym kontekście te wspólne działania Krakowa i okalających go gmin mogły by być ukierunkowane na przyciąganie dużych inwestorów. Tutaj trzeba powiedzieć, że te wskaźniki dla Krakowa nie są tak dobre, jak dla innych dużych polskich metropolii w zakresie przyciągania dużych inwestorów. Kraków buduje swoją potęgę na sektorze nowoczesnych usług biznesowych i oby to się nadal rozwijało zgodnie z prognozami i oby nadal stanowiło jakby markę taką gospodarczą Krakowa. Natomiast wydaje się, że jest potrzebny drugi filar rozwoju gospodarczego, tym drugim filarem rozwoju gospodarczego mógłby być sektor innowacji, przemysł 4.0 oparty także na przyciąganiu dużych inwestorów i tutaj ta współpraca z gminami okolicznymi, które mają tereny inwestycyjne może być szczególnie cenna. Więc potencjał do jeszcze dynamiczniejszego rozwoju Krakowa tkwi we współpracy w obrębie całej metropolii. 

JG: Czyli podsumowując można powiedzieć, że potrzebny jest ten właśnie szerszy wysiłek, nie tylko miasta w jego granicach administracyjnych, ale całego tego obszaru metropolitalnego, zresztą obszaru, który był przedmiotem naszego badania. 

Bardzo dziękuję za wysłuchanie tego odcinka, a Dionizemu i Witkowi za ciekawą rozmowę. 

WO, DS.: Dziękuję bardzo. 

JG: Jednocześnie zachęcam do śledzenia naszych stron, bo już niedługo pojawią się na nich raporty poświęcone kolejnym metropoliom.