Nowe możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji

Kiedy, kto i jak może dochodzić odszkodowania

Nowe zasady odpowiedzialności stosuje się jedynie do roszczeń odszkodowawczych, natomiast inne roszczenia dochodzone są w trybie dotychczasowym, np. oparte na odpowiedzialności kontraktowej będą dalej dochodzone na podstawie zasad określonych w kodeksie cywilnym. Warto podkreślić, że ustawę stosuje się do naruszeń, które miały miejsce już po jej wejściu w życiu. Natomiast ubiegający się o odszkodowanie będą mogli skorzystać z nowych rozwiązań proceduralnych również w stosunku do tych naruszeń, które nastąpiły przed 27 czerwca 2017 r., ale które są przedmiotem postępowań wszczętych po tej dacie.

Uprawnionymi do ubiegania się o odszkodowanie są podmioty poszkodowane bezpośrednio, np. kontrahent przedsiębiorcy stosującego porozumienie ograniczające konkurencję czy też nadużywającego pozycję dominującą, ale również podmioty poszkodowane pośrednio. Oznacza to, że odszkodowania może dochodzić również np. konsument, klient poszkodowanego kontrahenta, jeżeli nadmierne obciążenie zostało na niego przerzucone.

Najważniejsze zmiany

Jedną z głównych nowości, które wprowadziła ustawa jest rozwiązanie polegające na tym, że potencjalny sprawca naruszenia odpowiada na zasadzie winy, która jest domniemana. Pozwany będzie musiał wykazać okoliczności wyłączające jego winę w celu obalenia domniemania winy co stanowi odwrócenie standardowych zasad dowodzenia.

Ponadto, ustawa wprowadza kolejne domniemanie, polegające na przyjęciu, że naruszenie prawa konkurencji wyrządza szkodę.

Ustawodawca przewidział również rozwiązania proceduralne, które mają zwiększyć skuteczność działań podjętych przez poszkodowanych, m. in. poprzez wprowadzenie możliwości wnioskowania do sądu o nakazanie wyjawienia środka dowodowego czy też przedłużenie terminu przedawnienia z 3 do 5 lat.

Kto zyska na zmianach

W praktyce, przed wejściem w życie ustawy, dochodzenie roszczeń z tytułu naruszenia prawa konkurencji było bardzo trudne. Większość potencjalnych dowodów w sprawie znajdowała się u przedsiębiorcy, który dopuścił się naruszenia (stąd wprowadzenie instytucji wyjawienia środka dowodowego). Dyrektywa Odszkodowawcza wprowadziła i ujednoliciła pewne minimalne standardy, na czym skorzystał również polski porządek prawny, do którego ustawodawca zdecydował się wprowadzić rozwiązania chroniące poszkodowanych w większym niż dotychczas stopniu. Dlatego też, na nowych rozwiązaniach mogą zyskać wszyscy, którzy ponieśli szkodę wyrządzoną przez naruszenie prawa konkurencji, w szczególności konsumenci, przedsiębiorcy na różnych szczeblach obrotu jak również organy publiczne.

Praktyka pokaże czy nowa regulacja wpłynie na zwiększoną liczbę wygranych spraw odszkodowawczych z zakresu naruszenia prawa konkurencji. Przyjęcie przez rynek z pewnym zadowoleniem omawianych zmian może świadczyć, że wiele podmiotów zostanie zachęconych do dochodzenia swoich roszczeń. Z drugiej jednak strony, interesujące będą wysokości zasądzanych przez sądy odszkodowań w szczególności uwzględniając wprowadzone nowe instytucje prawne.

Jedno jest pewne, po wejściu w życie ustawy, dopuszczający się naruszenia prawa konkurencji musi liczyć się z poważniejszymi konsekwencjami, zaś podmiot grający fair play również powinien być właściwie przygotowany do ewentualnych sporów sądowych, aby móc obalić wprowadzone domniemania i aktywnie wykazać swoją rację.