Planowanie przestrzenne i zarządzanie miastem - mieszkańcy mają głos

24/05/19

Dialog pomiędzy mieszkańcami a władzami lokalnymi nabiera szczególnego znaczenia dla nowoczesnych społeczności, których przedstawiciele są coraz bardziej świadomi problemów współczesnego świata.

Mieszkańcy miast w krajach rozwiniętych chcą mieć wpływ na otaczającą ich przestrzeń i chcą kształtować swoje otoczenie w taki sposób, by spełniało ich oczekiwania. Wiele osób angażuje się w działalność na rzecz lokalnych społeczności, jednak często brakuje im odpowiednich kanałów, by wyrazić swoje zdanie.

Nowe technologie usprawniają dialog
Wizualizacje przyszłości
Coraz więcej otwartych danych

Nowe technologie usprawniają dialog

Tradycyjne metody, np. w formie konsultacji społecznych, choć nadal skuteczne, są problematyczne z punktu widzenia współczesnego miejskiego trybu życia: należy stawić się w odpowiednim miejscu i czasie, wcześniej zapoznać się z licznymi materiałami, o ile w ogóle są dostępne. W konsekwencji w konsultacjach bierze udział tylko część mieszkańców. Rozwiązaniem takiej sytuacji może być wykorzystanie nowych technologii, które zdecydowanie ułatwiają komunikację pomiędzy mieszkańcami i władzami lokalnymi.

Wiele miast na świecie zdecydowało się na wdrożenie platform do aktywizacji lokalnej społeczności. Takie rozwiązania są korzystne dla obu stron: wśród mieszkańców wzrasta poczucie wpływu na własne otoczenie oraz świadomość bycia częścią lokalnej wspólnoty, z kolei przedstawiciele administracji otrzymują dostęp do bezpośredniego kanału komunikacji z ludźmi. Dzięki temu są w stanie nie tylko szybko identyfikować problemy i potrzeby mieszkańców, ale także zbierać pomysły na rozwiązania zidentyfikowanych wyzwań. Wysłuchanie głosu społeczności lokalnej przekłada się na legitymizację decyzji władz i buduje dodatkowy kapitał wyborczy przed kolejnymi wyborami samorządowymi.

Najprostszym przykładem rozwiązania aktywizującego lokalną społeczność są aplikacje pozwalające mieszkańcom zgłaszać problemy w przestrzeni miejskiej, takie jak uszkodzenia infrastruktury, czy akty wandalizmu. Aplikację taką wdrożono np. w Warszawie (Aplikacja 19115) i Gdańsku (Mapa Porządku). Oprócz zgłoszeń można także sprawdzić, jaki jest stan powietrza w konkretnej dzielnicy, oraz wskazać miejsca, gdzie należy posadzić drzewo, czy postawić ławkę.

PwC aktualnie wspiera przygotowanie międzynarodowej Wystawy EXPO Horticultural, która odbędzie się w Łodzi w 2024 roku. Tak duże wydarzenie wymaga wsłuchania się w głos mieszkańców miasta i regionu oraz innych środowisk. Aby skutecznie przygotować to wydarzenie, tak, by skorzystali z niego mieszkańcy i goście (łącznie wydarzenie może odwiedzić kilka milionów osób), już teraz, w ramach opracowywania Studium Wykonalności Wystawy, podejmowane są liczne działania partycypacyjne, w tym m.in. sesje inspiracji, spacery badawcze, ale też sondaże on-line, w których każdy może zgłosić swoje pomysły dotyczące kształtu wystawy.

Wizualizacje przyszłości

Innym kanałem służącym partycypacji społecznej są portale wizualizujące założenia urbanistów przy pomocy modeli 3D. Z pomocą przychodzą technologie GIS (systemy informacji przestrzennej) i Lidar (skaning laserowy), dzięki którym można pokazać mieszkańcom, jak będzie wyglądał dany teren po realizacji założeń planu miejscowego. Niektóre portale pozwalają mieszkańcom komentować konkretne założenia i sugerować własne rozwiązania. Przykładami portali 3D są np. portal mapowy Helsinek, Bostonu albo Melbourne. PwC Polska było zaangażowane w kilka projektów polegających na stworzeniu Master Planu dla miast takich jak Tbilisi w Gruzji i Wałbrzych w Polsce, gdzie jednym z produktów końcowych był model 3D przedmiotowego terenu.

Niektóre miasta wdrażają projekty, polegające na współtworzeniu wizji przestrzeni przez zainteresowanych mieszkańców. Przykładem może tu być program Block by Block, w ramach którego mieszkańcy tworzą wizję dla wybranego terenu z wykorzystaniem gry Minecraft. Miasta, które zostały objęte tym programem to np. Nairobi, Katmandu albo Meksyk.

Dzięki rozwojowi technologicznemu powstaje coraz więcej narzędzi, mogących wspomóc komunikację z mieszkańcami i ich aktywizację w kontekście procesu planowania przestrzennego. Firma ESRI od kilku lat rozwija platformę City Engine, wspierającą pracę planistów i pozwalającą na przeprowadzenie analizy scenariuszowej założeń planistycznych, tak samo jak firma Bentley Systems oferująca platformę City Planner o podobnej funkcjonalności.

Coraz więcej otwartych danych

Rozwiązań tego typu pojawia się na rynku coraz więcej, z drugiej strony urzędy udostępniają znacznie większe ilości danych niż kilka lat temu. Dane te mogą zasilać platformy do planowania przestrzennego i pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji planistycznych. Przykładowo polski Główny Urząd Geodezji i Kartografii udostępnił niedawno zbiór modeli budynków 3D do pobrania dla całego kraju, a międzynarodowa społeczność na bieżąco uzupełnia bazę danych na temat otoczenia na portalu OpenStreetMap.

Wkrótce ogólnodostępnych danych, tak ważnych dla rozwoju nowych technologii, może być jeszcze więcej. W styczniu br. Unia Europejska doszła do porozumienia w sprawie nowych zasad udostępniania danych i informacji sektora publicznego. Dyrektywa w tej sprawie czeka już tylko na akceptację Rady UE. Dzięki niej powstanie m.in. katalog danych wysokiej jakości, które mają być na bieżąco aktualizowane.

Możemy się spodziewać, że liczba narzędzi służących komunikacji pomiędzy mieszkańcami a administracją będzie rosła, gdyż niewątpliwie jest na nie zapotrzebowanie, a technologia pozwala na coraz więcej. Jedynie kreatywność i wizja twórców tego typu narzędzi może ograniczać ich rozwój.

Jesteśmy partnerem merytorycznym projektu Hacking Carrots, organizowanego przez Geek Girls Carrots. Jednym z jego elementów jest hackathon dotyczący Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ (tzw. SDGs). Objęliśmy opieką merytoryczną cel 11: Zrównoważone miasta i społeczności. Zachęcamy do podjęcia wyzwania w obszarze partycypacji mieszkańców w planowaniu przestrzennym i zarządzaniu miastem.

Wynikiem hackathonu, który odbędzie się w dniach 7-9 czerwca br., ma być narzędzie, które pozwoli włączać mieszkańców w proces decyzyjny i ułatwi im wypowiadanie się na temat tego, jak powinna wyglądać przestrzeń miejska. Potrzebne jest kompleksowe rozwiązanie, które przezwycięży bariery zaangażowania społecznego i wykluczenia cyfrowego. Narzędzie powinno być angażujące, intuicyjne, ewentualnie zawierać elementy grywalizacji i usprawniać poszukiwanie nowych rozwiązań.