Co Polak (w sieci) potrafi

Dzień Europy 9 maja 2023 r. był dniem wyjątkowym. To właśnie wtedy Komisja Europejska świętowała oficjalne rozpoczęcie Europejskiego Roku Umiejętności.

_{– czytamy na stronie KE}^₁

Rok 2023 został ogłoszony Year of Skills², a jego formalnym rozpoczęciem był Year of Skills Festival, który odbył się właśnie 9 maja. Festiwal połączył różne działania związane z umiejętnościami odbywające się równolegle w całej Europie. Europejski Rok Umiejętności trwał do maja 2024 r. i pozwolił na uruchomienie wielu różnych ciekawych działań i inicjatyw.

^{Źródło grafiki: https://year-of-skills.europa.eu/}

European Year of Skills

Prace nad koncepcją European Year of Skills rozpoczęły się jesienią 2022 roku od wystąpienia Ursuli von der Leyen, która we wrześniu zwróciła się do członków Parlamentu Europejskiego mówiąc³:

“Brak personelu jest wyzwaniem dla europejskich firm. Musimy znacznie więcej inwestować w szkolenia i dalszą edukację. Dlatego proponuję, aby rok 2023 stał się Europejskim Rokiem Umiejętności.”

Podczas Europejskiego Roku Umiejętności Komisja Europejska, Parlament Europejski, państwa członkowskie, partnerzy społeczni, publiczne i prywatne służby zatrudnienia, izby handlowo-przemysłowe, organizatorzy kształcenia, pracownicy i przedsiębiorstwa będą współpracować w celu promowania rozwoju umiejętności, poprawiając w ten sposób możliwości zawodowe i życiowe dla ludzi.

Dzięki podniesieniu kwalifikacji pracowników oraz zapewnieniu, by transformacja ekologiczna i cyfrowa oraz ożywienie gospodarcze były społecznie sprawiedliwe i sprawiedliwe, Europa stanie się bardziej konkurencyjna!

Europejski Rok Umiejętności ma cztery główne cele:

Promowanie inwestycji w szkolenia i podnoszenie kwalifikacji, umożliwiających pozostanie w pracy lub znalezienie nowej

Zapewnienie dopasowania umiejętności do potrzeb pracodawców poprzez ścisłą współpracę z partnerami społecznymi i firmami

Dopasowywanie aspiracji i zestawów umiejętności do możliwości na rynku pracy, zwłaszcza w zakresie transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz ożywienia gospodarczego

Przyciąganie pracowników spoza UE z potrzebnymi umiejętnościami

Polska na tle Europy

W związku z Europejskim Rokiem Umiejętności warto przyjrzeć się jednemu z obszarów umiejętności, bez których niemal niemożliwe jest funkcjonowanie we współczesnym świecie - tj. kompetencjom cyfrowym, które definiuje się jako harmonijną kompozycję wiedzy, umiejętności i postaw warunkujących efektywne korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT).

Zgodnie z wynikami Digital Economy and Society Index (DESI) 2022 Polska lokuje się na czwartym miejscu w Unii Europejskiej. Od końca. Za nami w rankingu ogólnym znalazły się tylko Cypr, Bułgaria i Rumunia. Stawkę zaś otwierają Finlandia, Dania oraz Holandia⁴.

W Polsce podstawowe kompetencje cyfrowe posiada około 43% obywateli, a kompetencje zaawansowane - 21%. Jako kompetencje podstawowe rozumiane są co najmniej podstawowe umiejętności w każdym z obszarów: informacja, komunikacja, rozwiązywanie problemów, korzystanie z oprogramowania do tworzenia treści, bezpieczeństwo.

57% Polaków posiada co najmniej podstawowe umiejętności tworzenia treści cyfrowych. W praktyce oznacza to osoby, które umieją wykorzystywać rozmaite narzędzia cyfrowe do tworzenia różnych treści: zdjęć, filmów, muzyki itd.

Liderem w Unii Europejskiej jest Finlandia, więc ujmując porównawczo: ośmiu na dziesięciu Finów radzi sobie dość sprawnie z technologiami cyfrowymi, podczas gdy to samo można powiedzieć o czterech z dziesięciu Polaków.

Polska jest krajem szybko rozwijającym się w obszarze digital. Zaplanowane w 2023 roku działania mają więc realną szansę na podniesienie pozycji Polski w rankingu DESI.

Specjaliści ICT

Jeśli chodzi o odsetek specjalistów ICT, czyli specjalistów od technologii informacyjno-telekomunikacyjnych, (liczony jako % wszystkich osób aktywnych zawodowo w wieku 15-74) w Polsce wskaźnik ten sięga 3,5%, a w UE - 4,5%, zaś w Finlandii - 7,4%. Wśród fińskich specjalistów z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych co czwarta osoba jest płci żeńskiej. Średni wskaźnik UE w tym zakresie to 19%, zaś polski - 16%.

Polska jest dość blisko średniej unijnej jeśli chodzi o odsetek przedsiębiorstw zapewniających swoim pracownikom szkolenia z zakresu ICT - średnia UE to 20%, zaś wynik Polski - 18%. Można pomyśleć “to nieźle”, ale chwilową radość szybko ostudzi porównanie do litera: w Finlandii szkolenia takie zapewnia 38% pracodawców.

Analogicznie wygląda sytuacja jeśli chodzi odsetek absolwentów opuszczających uczelnie wyższe z dyplomem ukończenia kierunku ICT - średnia UE to 3,9%, wynik Polski - 3,7%, zaś wynik Finlandii to 7,5%.

Czym jest DESI

Digital Economy and Society Index (DESI) jest głównym narzędziem za pomocą którego mierzone są postępy w zakresie szeroko rozumianej cyfryzacji państw członkowskich Unii Europejskiej. Służą temu badania czterech głównych obszarów⁵:

Kapitał ludzki
Łączność
Integracja technologii cyfrowej
Cyfrowe usługi publiczne

Kapitał ludzki

Ten obszar ma na celu określenie poziomu kompetencji cyfrowych społeczeństw. Można zatem tu znaleźć wskaźniki dotyczące odsetka osób dorosłych (w wieku 16-74) posiadających podstawowe i ponadpodstawowe umiejętności cyfrowe czy też podstawowe umiejętności tworzenia treści cyfrowych. W tym obszarze są również dostępne dane dotyczące specjalistów ICT: ich odsetka wśród wszystkich osób pracujących, odsetka kobiet w tej grupie, czy odsetka absolwentów kierunków z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Tutaj też znajdziemy wyniki dotyczące odsetka przedsiębiorstw zapewniających swoim pracownikom szkolenia z zakresu ICT. Średnia UE - 45,7; wynik Polski - 37, miejsce - 24.

Łączność

Ten obszar jest niemal całkowicie infrastrukturalny. To tu można znaleźć dane dotyczące odsetka gospodarstw domowych wykorzystujących stałe łącza szerokopasmowe o różnej prędkości, zasięgu sieci 5G czy cen łączy szerokopasmowych. Średnia UE - 59,57; wynik Polski - 46,5, miejsce - 25.

Integracja technologii cyfrowej

Obszar ten obrazuje stopień zaadaptowania technologii cyfrowych przez przedsiębiorstwa. Dlatego też poszukując danych dotyczących odsetka przedsiębiorstw korzystających z rozwiązań chmurowych, sztucznej inteligencie, ale również e-faktur czy mediów społecznościowych, należy zajrzeć właśnie tutaj. Średnia UE - 36,1; wynik Polski - 22,97, miejsce - 24.

Cyfrowe usługi publiczne

To obszar obrazujący stan cyfryzacji sektora publicznego, a konkretnie tego “kawałka”, który jest widoczny dla obywateli. W związku z tym w tym właśnie obszarze są dostępne dane ilustrujące odsetek użytkowników usług administracji elektronicznej, czy też stopień ucyfrowienia usług publicznych skierowanych do obywateli indywidualnych oraz do przedsiębiorstw. W tym obszarze znajdziemy również wskaźniki dotyczące otwierania danych. Średnia UE - 67,3; wynik Polski - 55,8, miejsce - 22.

Cele Digital Decade w UE w Polsce

Wyzwania stojące przed Polską, ale też innymi państwami członkowskimi, w zakresie kompetencji cyfrowych są ogromne - zwłaszcza, jeśli weźmie się pod uwagę cele polityki Digital Decade⁶, jakie UE ma zamiar osiągnąć do 2030 r., tj.

Społeczeństwo z kompetencjami cyfrowymi i wysoko wykwalifikowani specjaliści cyfrowi

80% dorosłych korzystających z technologii cyfrowych w realizacji codziennych zadań
20 milionów pracujących specjalistów ICT
większa liczba absolwentów kierunków ICT, z wyższym udziałem kobiet

Bezpieczna i zrównoważona infrastruktura cyfrowa

Sieci gigabitowe dostępne dla wszystkich
Pełne pokrycie szybkimi sieciami przesyłowymi (przynajmniej 5G)
Produkcja półprawodiów na poziomie 20% produkcji światowej
Europejski komputer kwantowy (do 2025)

Cyfryzacja usług publicznych

100% scyfryzowanych kluczowych usług publicznych
dostęp do historii medycznej on-line
możliwość korzystania z cyfrowego dowodu osobistego

Cyfrowa transformacja przedsiębiorstw

79% przedsiębiorstw korzystających z usług chmurowych, AI lub BigData
podwojona liczba start-upów “jednorożców”
adopcja technologii w MSP na poziomie 80%

Niewątpliwie, sprostanie powyższym wyzwaniom wymaga od państw UE - a szczególnie tych mniej zaawansowanych pod względem rozwoju cyfrowego - podjęcia zdecydowanych, systemowych działań. W wielu państwach już od wielu lat obowiązują długoletnie programy mające na celu kształtowanie kompetencji cyfrowych społeczeństwa:

W Irlandii (5. miejsce w rankingu ogólnym DESI, 3. miejsce w obszarze „Kapitał ludzki”) obecnie toczą się prace nad Technology Skills 2022 - Ireland’s Third ICT Skills Action Plan⁷.

W Hiszpanii (7. miejsce w rankingu ogólnym DESI, 10. miejsce w obszarze „Kapitał ludzki”) od 2019 r. obowiązuje Plan Nacional de Competencias Digitales⁸.

Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych - systemowe zaadresowanie luki kompetencyjnej Polaków

W tym roku również Polska dołączyła do państw realizujących konkretne działania na rzecz podniesienia kompetencji cyfrowych, przyjmując pod koniec lutego 2023 r. Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych (PRKC)⁹. Jego celem jest podniesienie kompetencji cyfrowych różnych grup społecznych w Polsce - od dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, poprzez osoby aktywne zawodowo i wkraczające na rynek pracy, aż po te, które ze względu na wiek lub inne czynniki nie pracują.

Działania PRKC ogniskują się wokół pięciu priorytetów:

Rozwój edukacji cyfrowej

Zapewnienie każdemu możliwości rozwoju kompetencji cyfrowych

Wsparcie kompetencji cyfrowych osób pracujących

Rozwój zaawansowanych kompetencji cyfrowych

Wzmocnienie zarządzania i koordynacji działań w zakresie rozwoju kompetencji cyfrowych

W ramach 5 priorytetów zaplanowane są między innymi poniższe działania:

Szkolenia dla nauczycieli - by lepiej mogli przygotowywać uczniów do kreatywnego korzystania z technologii cyfrowych

Utworzenie w każdej gminie miejsca, gdzie będzie można uzyskać pomoc w zakresie korzystania ICT - by osoby mniej zaawansowane w cyfrowym świecie miały możliwość uzyskania potrzebnego wsparcia,

Zbudowanie systemowego modelu kształcenia specjalistów ICT - by osoby o szczególnych predyspozycjach do pracy z wykorzystaniem zaawansowanych rozwiązań mogły uzyskać potrzebne kwalifikacje.

Zgodnie z założeniami PRKC, w 2030 r. na szczeblu administracji rządowej funkcjonować będzie ugruntowany i sprawdzony mechanizm koordynacji i monitorowania działań wspierających rozwój kompetencji cyfrowych, a także:

%

mieszkańców Polski będzie posiadać co najmniej podstawowe kompetencje cyfrowe

%

mieszkańców Polski będzie posiadać ponadpodstawowe e-kompetencje

%

pracujących będą stanowić specjaliści ICT

%

specjalistów ICT będą stanowić kobiety

Wsparcie PwC we wdrażaniu PRKC

Przyjęcie tak szerokiego programu działania jest wielowymiarowym wyzwaniem: nie tylko finansowym i logistycznym, ale przede organizacyjnym.

W związku z tym międzynarodowe konsorcjum z PwC Polska w roli lidera wspiera polski rząd we wdrażaniu Programu Rozwoju Kompetencji Cyfrowych realizując projekt¹⁰ finansowany przez Komisję Europejską - Dyrekcję Generalną ds. Wspierania Reform Strukturalnych.

W ramach tego projektu międzynarodowy zespół ekspertów analizuje działania podejmowane w państwach będących liderami rozwoju kompetencji cyfrowych - Estonii, Finlandii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii i Singapurze - oraz opracowuje rekomendacje, których wdrożenie usprawni osiągnięcie założonych celów PRCK.

W ramach tego komponentu działań zrealizowano m.in. dwie wizyty studyjne (w Hiszpanii i Irlandii). Na dalszym etapie projektu zostaną opracowane rekomendacje na temat modelu zarządzania PRKC, wraz z mapą interesariuszy, oraz zalecenia dotyczące planu jego wdrażania i monitorowania.

Za realizację tych działań odpowiada zespół Digital Public Sector w PwC Polska kierowany przez Malinę Jankowską.

W skład konsorcjum wchodzi również CARSA Consulting oraz CINOP BV, a grupa wiodących polskich ekspertów z zakresu społecznych i edukacyjnych aspektów korzystania z technologii cyfrowych pełni rolę zespołu doradczego.

Projekt jest realizowany od listopada 2022 do lutego 2024.

^{Project funded by the EU via the Technical Support Instrument, managed by the European Commission Directorate General for Structural Reform Support.}