Czym jest system kaucyjny?
Główną myślą stojącą za wdrożeniem systemu kaucyjnego w Polsce jest propagowanie recyklingu poprzez motywowanie konsumentów do zwrotu zużytych butelek i puszek, a wprowadzających je do obrotu - do ich odbioru. To podejście ma na celu zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, poprawę ochrony środowiska oraz ponowne wykorzystanie surowców.
W praktyce jest to mechanizm, w ramach którego konsumenci płacą dodatkową opłatę (kaucję) przy zakupie towarów w wybranych opakowaniach, która jest im zwracana w momencie oddania opakowania w punkcie zbiórki.
Co to oznacza dla branży?
Przede wszystkim system kaucyjny nakłada nowe obowiązki na podmioty wprowadzające produkty na rynek (producentów, importerów, właścicieli marek). Od momentu wejścia w życie nowych regulacji będą oni zobligowani do prowadzenia zbiórki opakowań oraz osiągania minimalnych poziomów określonych przez przepisy.
Zmiany dotykają również sklepy detaliczne, które zmierzą się z obowiązkiem pobierania i zwracania kaucji, fizycznym odbiorem opakowań od konsumentów, ich logistyką oraz współpracą z operatorem (lub operatorami) systemu kaucyjnego.
Przegląd faktów o systemie kaucyjnym
- Uruchomienie systemu kaucyjnego jest wyznaczone na 1 stycznia 2025r. Oznacza to, że do tego czasu wszystkie podmioty zobligowane do uczestnictwa w systemie powinny być przygotowane do realizacji zadań określonych przez nowe przepisy
- Producenci, importerzy i właściciele marek będą zobligowani do osiągnięcia minimalnych poziomów selektywnej zbiórki opakowań wprowadzonych na rynek na następujących poziomach:
- 77% za 2025 rok
- 81% za 2026 rok
- 84% za 2027 rok
- 87% za 2028 rok
- 90% za 2029 rok i następne lata
- System kaucyjny będzie zdecentralizowany, co oznacza, że każdy przedsiębiorca wprowadzający produkty na rynek będzie miał możliwość powołania własnego podmiotu zajmującego się zbiórką opakowań
- Nowe regulacje nie określają sposobu w jaki ma odbywać się zbiórka opakowań w związku z czym każdy podmiot zajmujący się zbieraniem opakowań będzie miał wybór w jaki sposób będzie ją prowadzić
- System kaucyjny będzie bezparagonowy, co oznacza, że konsument będzie mógł zwrócić opakowanie w dowolnym punkcie zbiórki bez okazania dowodu zakupu
Wybrane obowiązki, wyzwania i szanse stojące przed podmiotami objętymi regulacjami systemu kaucyjnego
Podmioty wprowadzające produkty na rynek
Obowiązki i obszary dotyczące wszystkich producentów, importerów i właścicieli marek:
- Obowiązek zbiórki opakowań z rynku na poziomach minimalnych określonych przepisami, pod rygorem konieczności zapłaty opłaty produktowej od każdego kilograma surowców pozostawionych na rynku (max. 25 PLN za kilogram)
- Obowiązek utworzenia albo nawiązania współpracy z operatorem odbierającym opakowania zwrócone przez konsumentów
- Wyzwania i szanse związane ze zdefiniowaniem organizacji zbiórki i rozliczeniami z udziałowcami systemu (modele procesów biznesowych, role i odpowiedzialności, umowy)
- Konieczność podjęcia działań zmierzających do wprowadzenia niezbędnych zmian w opakowaniach i ich oznakowaniu (zmiany w zaopatrzeniu i procesach produkcyjnych)
- Problematyka dotycząca wdrożenia/przemodelowania systemów IT
- Trudności i możliwości powiązane z zarządzaniem lub współpracą z operatorem (logistyka, sposób rozliczania kaucji, opłaty dla sklepów, opłaty producenckie, nieprawidłowości, sprawozdawczość)
- Wyzwania dotyczące finansowania CAPEX i OPEX oraz związane z zarządzaniem płynnością finansową
- Potencjalne korzyści wynikające z analizy danych ze zbiórki opakowań
- Szanse wynikające ze zmiany strategii biznesowej w wyniku uczestnictwa w systemie kaucyjnym
Sprzedawcy detaliczni (sklepy)
Obszary dotyczące wszystkich sklepów:
- Wyzwania i szanse związane ze zdefiniowaniem organizacji zbiórki i rozliczeniami z operatorami systemu (modele procesów biznesowych, role i odpowiedzialności, umowy)
- Wyzwania związane z umiejscowieniem punktów zbiórki, utrzymaniem ich higieny i serwisowaniem butelkomatów
- Problematyka dotycząca wdrożenia/przemodelowania systemów IT
- Potencjalne korzyści wynikające z analizy danych ze zbiórki opakowań
- Trudności i możliwości powiązane ze współpracą z operatorem (logistyka, rozliczanie kaucji, opłaty za zbiórkę, sprawozdawczość)
- Wyzwania dotyczące finansowania CAPEX i OPEX oraz związane z zarządzaniem płynnością finansową
- Szanse wynikające ze zmiany strategii biznesowej w wyniku uczestnictwa w systemie kaucyjnym
Obowiązki dotyczące sklepów powyżej 200m2:
- Obowiązek organizacji zbiórki następujących rodzajów opakowań:
- plastikowych butelek o pojemności do 3 litrów
- opakowań szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra
- puszek metalowych o pojemności do 1 litra
- Obowiązek pobierania kaucji (50 gr) przy sprzedaży produktów w określonych opakowaniach
- Obowiązek zwrotu kaucji konsumentowi przy odbiorze opakowań
- Obowiązek prowadzenia ewidencji i raportowania liczby nabytych, sprzedanych i zwróconych opakowań
- Obowiązek nawiązania współpracy z operatorem systemu kaucyjnego
Obowiązki i obszary dotyczące sklepów poniżej 200m2:
- Obowiązek pobierania kaucji od sprzedawanych produktów objętych systemem kaucyjnym
- Obowiązek prowadzenia ewidencji i raportowania liczby nabytych i sprzedanych opakowań
- Możliwość dobrowolnego dołączenia do systemu zbiórki opakowań i realizacji pełnego zakresu czynności związanych z systemem kaucyjnym
System kaucyjny - szansa czy kolejny obowiązek
System kaucyjny może skutecznie przyczynić się do istotnego podniesienia efektywności recyklingu w Polsce oraz poprawy ochrony środowiska tak jak to miało miejsce w innych krajach Unii Europejskiej. Ponadto stanowi on szansę na uzyskanie przewagi konkurencyjnej oraz wygenerowanie dodatkowych dochodów dla wszystkich podmiotów biorących udział w tym systemie.
Jesteśmy świadomi, że dostosowanie przedsiębiorstw, łańcuchów logistycznych oraz nawyków konsumentów do nowych regulacji jest procesem wymagającym i czasochłonnym. Jak pokazują doświadczenia z innych krajów, w których z sukcesem funkcjonują podobne systemy, do prawidłowej implementacji niezbędne są odpowiednie narzędzia informatyczne, rozwiązania technologiczne, optymalne procesy biznesowe, efektywna komunikacja, partnerstwa i umowy wzdłuż całego łańcucha wartości. W związku z tym już teraz liderzy branży prowadzą pilotażowe programy, które mają na celu zbadanie potencjału uczestnictwa w systemie, a także przetestowanie mechanizmów, które pozwolą na spełnienie wymagań wprowadzonych przez regulatora.
Newsletter sieci handlowe i dobra konsumpcyjne
Otrzymuj informacje prosto na maila
Skontaktuj się z nami
Krzysztof Ptak
Przemysław Dziewiatowski
