Alert prawny: Wpływ Warzywniaka na otoczenie regulacyjno-prawne małych instytucji płatniczych (MIP)

Ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (Dz.U. 2023 poz. 1723; “Ustawa”) rewolucjonizuje praktycznie każdy segment rynku finansowego. Ustawa ma na celu m.in. uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego (w tym dostawców usług płatniczych), w szczególności w zakresie eliminacji barier dostępu do rynku finansowego, usprawnienia nadzoru nad tym rynkiem czy poprzez zwiększenie ochrony klientów instytucji finansowych. Niezwykle istotne zmiany dotykają też małych instytucji płatniczych (“MIP”), które wejdą w życie z dniem 29 września 2023 roku. Warto pamiętać o tym, iż do postępowań o wpis do rejestru MIP, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Ustawy, będą stosowały się nowe przepisy.

Ustawodawca, biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia rynkowe oraz praktykę nadzorczą Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, zdecydował się, że niezbędne będzie wprowadzenie nowych regulacji w celu zapewnienia zgodności działania MIP z wymogami prawa. Poniżej przedstawiamy tabelę, w której wskazujemy na różnice w zakresie informacji lub dokumentów przekazywanych przez wnioskodawcę wraz z wnioskiem o uzyskanie wpisu do rejestru MIP.

Zakres danych, dokumentacji oraz informacji przekazywanych przez MIP w ramach postępowania rejestrowego ulegnie znacznemu rozszerzeniu. Spełnienie przez wnioskodawcę ww. warunków (i złożenie odpowiednich dokumentów) rodzi po stronie KNF jako organu rejestrowego obowiązek dokonania wpisu. Uprawnienie do wykonywania działalności w charakterze MIP powstaje niezmiennie z mocy samego prawa po spełnieniu przesłanek materialnych i złożeniu wniosku. Ponadto warto zwrócić uwagę, że powyższe zmiany odzwierciedlają praktykę, jaką organ nadzoru stosował w ostatnich latach w ramach obowiązków MIP-ów wynikających z odebrania tzw. “pisma sektorowego”.

Kolejną godną uwagi zmianą jest wprowadzenie wobec MIP wymogu dotyczącego obowiązku posiadania specjalnego rachunku u dostawcy prowadzącego rachunki płatnicze (ASPSP), za pośrednictwem którego MIP będzie dokonywać transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych. Ustawodawca wprowadzając tą zmianę miał na celu zabezpieczenie środków pieniężnych powierzonych MIP przez użytkowników, poprzez oddzielenie ich od środków pieniężnych MIP pochodzących z innych źródeł. Ma to również na celu ograniczenie ryzyka prania pieniędzy.

Przedsiębiorcy powinni również mieć na uwadze, że wprowadzone zostanie nowe ograniczenie w zakresie przekraczania limitu wartości wykonywanych transakcji. Dotychczasowa praktyka nadzorcza wskazuje, że niektóre MIP-y, w krótkim czasie po uzyskaniu wpisu do rejestru informowały KNF o przekroczeniu limitu transakcji oraz składając wniosek o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze krajowej instytucji płatniczej (KIP), prowadziły działalność poza ustawowymi granicami. Nowa propozycja Ustawodawcy nie zmienia dopuszczalności złożenia wniosku o wydanie zezwolenie KIP, ale znacznie ogranicza możliwość wykorzystywania okresu po złożeniu tegoż wniosku do nieograniczonego przekraczania limitów, albowiem średnia całkowita kwota transakcji (wynosząca średniomiesięcznie w okresie poprzednich 12 miesięcy równowartość 1,5 mln EUR) nie będzie mogła być przekraczana przez MIP w trakcie rozpatrywania wniosku przez KNF. Co więcej, MIP również nie będzie mógł składać wniosku o rozszerzenie zakresu świadczonych usług płatniczych w charakterze MIP w okresie, w którym powyższa średnia wartości transakcji będzie przekraczana.

Zaostrzeniu ulegną również zasady odpowiedzialności członków organów zarządzających MIP. KNF będzie mógł nałożyć na osobę, która w okresie, w którym nastąpiły naruszenia, pełniła funkcję osoby zarządzającej bezpośrednio odpowiedzialnej za stwierdzone nieprawidłowości albo była członkiem organu statutowego bezpośrednio odpowiedzialnym za nadzór nad obszarem, w którym stwierdzono nieprawidłowości, karę pieniężną do wysokości 500 000 zł. 

Warto mieć na uwadze, że Ustawa wprowadza doprecyzowanie pojęcia „instrument płatniczy” w taki sposób, aby jego zakres uwzględniał indywidualny charakter takiego instrumentu, zarówno w postaci urządzenia, jak i zbioru procedur. Modyfikacja uwzględnia definicję z art. 4 pkt 14 dyrektywy PSD2. Zmianie ulegnie również definicja “wydawania instrumentów płatniczych”, co ma na celu rozwiązanie problemów interpretacyjnych związanych z kwalifikacją pojawiających się w praktyce modeli prowadzenia działalności pod kątem przepisów wyłączających stosowanie ustawy o usługach płatniczych (w szczególności art. 6 pkt 11).

PwC Legal wspiera polskich i zagranicznych przedsiębiorców na wszystkich etapach prowadzenia działalności w charakterze MIP. Nasz zespół posiada bogate doświadczenie w przygotowywaniu wniosków, opracowywaniu procedur wewnętrznych, reprezentowaniu klientów przed KNF oraz w bieżącym doradztwie prawnym i biznesowym.