Człowiek w świecie VUCA

Termin VUCA został wymyślony przez amerykańską armię, by opisywać specyfikę  rzeczywistości podczas wojny. Żołnierze mają wyznaczone cele. ale nie mogą planować długofalowo. Nie są w stanie przewidzieć, co się wydarzy. Ważne jest. żeby umieli wnikliwie obserwować bieżącą sytuację i reagować na nią. VUCA to świat zmienności, niepewności, złożoności i niejednoznaczności. Od kilku lat to określenie funkcjonuje również w biznesie i w obszarze rozwoju osobistego.

Volatility (zmienność),

Uncertainty (niepewność).

Complexity (złożoność).

Ambiguity (niejednoznaczność).

Akronim VUCA pochodzi od słów:

Zmienność oznacza. że coraz trudniej nam przewidzieć przyszłe wydarzenia i ich tempo. Przykładem może być digitalizacja rynku pracy, skala ruchów migracyjnych w Europie czy konflikty światowe. Wszystko to prowadzi do poczucia niepewności i niepokoju. Zmiany są szybsze niż kiedykolwiek, a ich zasięg jest globalny i ma wpływ zarówno na biznes. gospodarkę, jak i na nastroje społeczne. Złożoność to połączenie wielu zjawisk i informacji. Big data, czyli duże, różnorodne i zmienne bazy danych dają dostęp do wiedzy. której nie jesteśmy w stanie przetworzyć i przyswoić. Niejednoznaczność informuje nas o tym, że wyjaśnianie świata tylko z perspektywy rozumu i logiki nie wystarcza, a bazowanie na wcześniejszych doświadczeniach nie przekłada się na efektywne planowanie.

Czego więc potrzebujemy by odnaleźć się w nowej rzeczywistości?

Przede wszystkim rozwijania i pielęgnowania w sobie zdolności do elastycznego i odważnego adaptowania się do nieoczekiwanych wydarzeń. Według Thomasa Friedmana, amerykańskiego dziennikarza i publicysty, ciekawość i pasja to kluczowe części składowe edukacji w świecie. gdzie informacja jest łatwo dostępna dla każdego, a globalne rynki nagradzają tych, którzy wiedzą, jak się uczyć i mają motywację, by się uczyć. „Głodny umysł", który łączy ciekawość' z pasją eksplorowania, łatwiej odnajdzie się w dynamicznie zmieniających się czasach.

Nastawienie na rozwój vs nastawienie na trwałość

Rzeczywistość VUCA wymaga od nas ciągłej nauki. pobudzania kreatywności i zwinności. Sposób, w jaki postrzegamy swoje możliwości, ma ogromne znaczenie w adaptowaniu się do zmian.

Wielu ludzi uważa, że inteligencja i zdolności to stałe cechy, które się nie zmieniają. Klienci coachingu często mówią: „nie mam talentu artysty” lub „mój umysł jest ścisły” albo „w moim wieku błyskotliwe pomysły nie przychodzą łatwo”. Jednak takie przekonania nie są spójne z neuronauka, która zakłada, że ludzki mózg jest plastyczny i podlega ciągłym zmianom. A to oznacza, że możemy uczyć się i rozwijać swoje zdolności przez całe życie. Kiedy uczymy się czegoś po raz pierwszy, w mózgu tworzą się nowe połączenia neuronalne, co wpływa na nasza koncentrację, pamięć i zdolność mózgu do samonaprawy. 

Profesor Carol Dweck z Uniwersytetu Stanford badała „rozwojowy sposób myślenia”. Podczas swojej pracy wyodrębniła dwa sposoby myślenia: nastawienie na rozwój (growth mindset) i nastawienie na trwałość (fixed mindset). Osoby, które koncentrują się na trwałości, postrzegają inteligencję i talent jako część swojej osobowości, których nie można zmienić. Takie nastawienie potrafi doprowadzić do szybszego poddawania się w obliczu problemów, do chęci utrzymania status quo. Bo skoro postrzegam się jako urodzonego humanistę, będę mieć trudność w doskonaleniu zdolności matematycznych. 

Inaczej interpretują swoje umiejętności osoby nastawione na rozwój. Dla nich możliwość uczenia się nowych rzeczy jest tak motywujące, że z chęcią podejmują wyzwania i nie poddają się w obliczu niepowodzeń. Takie nastawienie sprzyja pobudzaniu wyobraźni, uczy wytrwałości i wyciągania wniosków z błędów. Rozwojowy sposób myślenia ułatwia radzenie sobie z szybkimi zmianami i pomaga w znajdowaniu innowacyjnych rozwiązań.

Jak odnaleźć swoje miejsce?

Świat VUCA możemy postrzegać jako lustrzane odbicie kondycji współczesnego człowieka. Jesteśmy przecież zmienni, niepewni, złożeni i niejednoznaczni. Wraz z błyskawicznymi zmianami, digitalizacja i globalizacja pojawia się tęsknota za prostotą. Coraz częściej poszukujemy autentyczności i kontaktu z samym sobą. Jak nigdy wcześniej potrzebujemy uważności i prawdziwej obecności. Warto wsłuchać się w swoje serce, intuicję i pasje. Być może to jest najlepsza droga do zrozumienia i odnalezienia swojego miejsca w „płynnej współczesności”*.

* pojęcie stworzone przez Zygmunta Baumana, „Płynna nowoczesność”, Kraków, Wydawnictwo Literackie. 2006).

 Artykuł ukazał się w "Magazyn Coaching 06/17"