Ekosystem innowacji
Innowacje katalizatorem rozwoju firm
Innowacje są ważnym katalizatorem rozwoju gospodarczego i rozwoju poszczególnych przedsiębiorstw. W czasie, gdy Europa Środkowo-Wschodnia walczy z pandemią COVID-19, konieczne są pionierskie rozwiązania odpowiadające wyzwaniom stojącym przed regionem (i światem).
Jednak przeszkody powstrzymujące wprowadzanie innowacji, które występowały przed pandemią, nie zniknęły. Dla przykładu wysokie ryzyko związane z finansowaniem ekosystemu innowacji pozostaje jednym z najpilniejszych wyzwań wstrzymujących jego rozwój.
Tradycyjny biznes może się rozwijać w oparciu o historyczne wyniki, ale innowacyjność wymaga wiary i wiąże się z niepewnością. Finansowanie pionierskich rozwiązań ma cechy wspólne ze spekulacją finansową, zwłaszcza gdy są one tworzone i rozwijane przez start-upy. Aby przedsiębiorca mógł prosperować i zwiększać skalę swojej działalności, musi tworzyć innowacyjne usługi i produkty.
Dlaczego warto inwestować w innowacje?
Słynni przedsiębiorcy, tacy jak Richard Branson (Virgin), nieżyjący już Ingvar Kamprad (Ikea), Niklas Zennstrom (Skype) czy Hasso Plattner (SAP), mają jedną wspólną cechę: podjęli ponadprzeciętne ryzyko związane z innowacyjnością i ostatecznie każdy z nich zbudował imperium. Fortuny te popchnęły do przodu europejskie gospodarki, nie tylko poprzez ich własne firmy, lecz również poprzez zainspirowanie wielu innych przedsiębiorców, którzy wspólnymi siłami przyczynili się do wzrostu gospodarczego w swoich krajach.
Unia Europejska zdaje sobie sprawę jak ważne jest inwestowanie w innowacje. Komisja Europejska promuje komercjalizację i przyjmowanie pionierskich rozwiązań w ramach programu „Horizon 2020”, jego następcy - programu „Horizon Europe” oraz europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (ESIF). Program „Horizon Europe”, którego proponowany budżet wynosi 100 mld EUR, pomoże wdrażać nowatorskie pomysły w życie.
W ramach ESIF na działania innowacyjne, technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) zostanie przeznaczonych około 110 mld EUR. Ponadto, od początku 2021 roku Komisja Europejska rozpocznie wdrażanie programu „Cyfrowa Europa”, wspierającego wykorzystanie technologii cyfrowych, takich jak obliczenia superkomputerowe, sztuczna inteligencja i cyberbezpieczeństwo.
Kwitnące ekosystemy innowacji w 15 krajach „starej” Unii są wynikiem wielu dziesięcioleci starannego planowania i dużych inwestycji publicznych w rozwój technologiczny. Rządy państw Europy Środkowo-Wschodniej nie mogą po prostu skopiować tych procesów, ponieważ toczyły się one przez dłuższy czas i wymagają dużego wkładu inwestycji publicznych. Rządy państw Europy Środkowo-Wschodniej potrzebują więc inteligentnych strategii, aby skokowo wprowadzić u siebie zaawansowane ekosystemy innowacji przy znacznie niższych inwestycjach niż w krajach UE 15.
"Cały czas trwają prace nad kompleksowym europejskim systemem finansowania innowacji. Tym większa wydaje się rola rządów poszczególnych krajów, aby poprzez wprowadzenie pionierskich rozwiązań w swoich gospodarkach szkolić w zakresie przedsiębiorczości i wspierać rozwój istniejących firm. Dzięki rozwojowi ekosystemu innowacji i ułatwianiu dostępu do wiedzy w kraju i poza granicami, przedsiębiorcy będą mieli możliwość łatwiejszego pozyskania technologii czy uczestniczenia w łańcuchach wartości."
Budowa ekosystemów innowacji - 5 głównych przeszkód oraz możliwe sposoby ich pokonania
Opisujemy główne wyzwania stojące przed rządami państw Europy Środkowo-Wschodniej .
- Niewystarczające środki finansowe na innowacje
- Inwestorzy chcą wartościowych innowacji
- Niewystarczająca współpraca start-upów
- Wąskie doświadczenie lokalnych inwestorów
- Innowatorzy uwięzieni w korporacjach
Niewystarczające środki finansowe na innowacje
Wszechstronny europejski system finansowania innowacji jest w trakcie budowy, ale daleko jeszcze do jego ukończenia. Kraje UE 15 opracowały instrumenty finansowe i stworzyły organizacje pośredniczące we wprowadzaniu pionierskich rozwiązań, które wspierają rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).
Poszczególne kraje posiadają również systemy udzielania dedykowanych kredytów bankowych, crowfundingu, instytucje wspomagające i podobne narzędzia wspierania innowacyjnych przedsiębiorców z danego kraju
Jednak takie instrumenty finansowe są dostępne w niewielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Estonia, Czechy i Słowenia zaczęły rozumieć znaczenie budowania lokalnych ekosystemów innowacji i są pod tym względem pionierami w naszym regionie. Inne kraje powinny pójść w ich ślady.
Dzięki nadaniu innowacjom najwyższego priorytetu, gospodarki krajów Europy Środkowo-Wschodniej zyskają silne rodzime przedsiębiorstwa, które będą tworzyć własne technologie. Wymaga to odważnych decyzji, ponieważ rządy państw regionu dopiero ostatnio zaczęły rozumieć potrzebę wprowadzania nowatorskich rozwiązań w swoich gospodarkach.
Inwestorzy chcą wartościowych innowacji
Dlaczego aspirujący przedsiębiorcy nie spotykają się z zainteresowaniem ze strony inwestorów, gdy przedstawiają im swoje wynalazki i nowatorskie pomysły? Odpowiedź jest prosta: inwestorzy muszą widzieć wartość pionierskich projektów, którą tylko rynek jest w stanie zweryfikować.
Aby innowacja miała wartość, musi być powiązana ze strategią wejścia na rynek. Jeśli wizja biznesowa oparta jest o rynek nasycony, inwestorzy są jeszcze bardziej niechętni. Dlatego solidna strategia wejścia na rynek powinna dotyczyć obszaru, który jest atrakcyjny komercyjnie i odpowiada na pilne potrzeby społeczne.
Przykłady obejmują rynek na dane i usługi systemu Copernicus (wystarczy wspomnieć o zapotrzebowaniu na dane dotyczące zmian klimatycznych), „niebieską gospodarkę”, rolnictwo precyzyjne czy ekonomię współdzielenia. Obszary te rozwijają się dzięki nowym technologiom, takim jak sztuczna inteligencja, 5G czy internet rzeczy.
Niewystarczająca współpraca start-upów
W Europie start-upy, które odniosły sukces współpracują z już istniejącymi firmami, zamiast próbować zająć ich miejsce bądź z nimi konkurować. Na przykład, Deliveroo oferuje restauracjom dodatkowe korzyści, a Opportunity Network współpracuje z bankami i korporacjami.
Badanie przeprowadzone przez PwC dla Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP (DG GROW) podkreśla siłę europejskich przedsiębiorstw: intensywność zewnętrznej współpracy patentowej jest odwrotnie proporcjonalna do odległości od Frankfurtu nad Menem. Start-upy z siedzibą we Frankfurcie mają optymalny dostęp do wiedzy, pośredników, finansowania innowacji i korporacji, dzięki któremu mogą realizować swoje ambicje
W przypadku krajów Europy Środkowo-Wschodniej, start-upy zlokalizowane np. w Wilnie, Sofii czy Koszycach mają z tym większy problem, niż znajdujące się w Pradze, Ljubljanie czy Bratysławie. Ta druga grupa miast ma lepszy dostęp do finansowania, rynków, klientów, umiejętności oraz usług prawnych i administracyjnych. Powstanie lokalnego ekosystemu innowacji pomoże krajom znajdującym się dalej od Frankfurtu uzyskać większą niezależność.
Silny krajowy ekosystem innowacji umożliwi start-upom i scale-upom współpracę z korporacjami i ze sobą nawzajem, dostęp do wiedzy pochodzącej z lokalnych instytucji badawczych, dostęp do pośredników i finansowania innowacji.
Wąskie doświadczenie lokalnych inwestorów
Inwestorzy w całej Europie Środkowo-Wschodniej wydają się być bardziej zainteresowani konkurowaniem z innymi inwestorami niż prześciganiem ich w wynikach. W regionie dominuje strategia „me too” polegająca na inwestowaniu w supermarkety, apteki i kasyna, chociaż lepsze skutki miałoby inwestowanie w unikalne inicjatywy.
Dzięki podejmowaniu ryzyka i eksplorowaniu nowych możliwości powstają nowe sieci biznesowe, kwitnie crowdfunding, a lokalni inwestorzy uczą się od swoich międzynarodowych odpowiedników i współpracują z nimi.
Innowatorzy uwięzieni w korporacjach
Młodzi utalentowani innowatorzy w Europie Środkowo-Wschodniej trafiają zazwyczaj do korporacji zamiast do start-upów. Jeśli tak będzie nadal, rządy państw regionu będą miały problem ze stymulowaniem innowacyjnej przedsiębiorczości.
Przykład z Uniwersytetu Technicznego w Tallinie w Estonii pokazuje korzyści z zatrudniania tej młodzieży i pielęgnowania jej nowatorskich talentów w ramach kultury przedsiębiorczości i innowacji. Organizacja naukowa Mektory zrzeszająca studentów tej uczelni zachęca studentów do podejmowania inicjatywy zarówno w ramach start-upów, jak i zwykłych projektów.
Są oni w ten sposób zachęcani do wchodzenia w rolę przedsiębiorców zamiast wybierania bardziej tradycyjnych ścieżek kariery. W ramach tej inicjatywy studenci stworzyli fundusz Prototron zajmujący się weryfikacją projektów (ang. proof-of-concept). W ciągu pięciu lat Prototron otrzymał 1300 wniosków, z czego 35 start-upów otrzymało finansowanie. Doprowadziło to do wygenerowania ponad 3 mld EUR przychodów i pozyskania 10 mln EUR w postaci venture capital.
Inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej mogłyby powielić model estoński, aby rozwinąć swoją sieć przedsiębiorstw i promować innowacyjność.
Innowacje po pandemii COVID-19
Wykorzystanie sytuacji: innowacje napędzane pandemią COVID-19
COVID-19 zmusił firmy ze wszystkich sektorów i branż do szukania innowacyjnych rozwiązań w odpowiedzi na bezprecedensowe wyzwania. Niepewność towarzysząca pandemii pokazuje znaczenie wymiany nowatorskich pomysłów i zwiększa zapotrzebowanie na finansowanie ekosystemu innowacji w naszym regionie.
W momencie wybuchu pandemii instytucje publiczne na całym świecie zwróciły się do spółek, przedsiębiorców i innych organizacji o zaproponowanie rozwiązań, które pozwoliłyby na szybsze pokonanie pandemii. Chodziło im o rozwiązania poprawiające komunikację z obywatelami oraz pomiędzy instytucjami państwa, usprawniające systemy ochrony zdrowia i rozwijające transformację cyfrową w spółkach i usługach publicznych. Innowacje stały się priorytetem.
Czy mentalność jest przeszkodą w finansowaniu ekosystemu innowacji?
COVID-19 zwiększył świadomość znaczenia nowatorskich rozwiązań, jednak główną przeszkodą w finansowaniu ekosystemu innowacji pozostaje mentalność. Budowanie sieci przedsiębiorców i wspieranie pionierskich wynalazków uzależnione jest od mentalności zarówno obywateli, jak i rządów.
Rządy mogą wykorzystać obecną sytuację do promowania przedsiębiorczości w swoich krajach. Wprowadzenie odpowiednich szkoleń lub zachęt, np. już w szkole średniej, mogłoby pomóc w budowaniu takiej mentalności na wczesnym etapie i pokazać, że warto stworzyć własną firmę. Kluczowe znaczenie dla rządów będzie miało znalezienie środków na sfinansowanie rozwoju systemów edukacji, który odpowiadałby potrzebom dynamicznie zmieniającego się środowiska.
Poprzez dalsze wspieranie istniejących przedsiębiorców rządy mogą budować przyszłość dla obecnych uczniów szkół średnich. W tym celu właścicieli firm, którzy odnoszą sukcesy, należy zachęcać do tego, aby stawali się przedsiębiorcami seryjnymi lub inwestorami, a także stymulować sieci wokół nich. Powiązania między takimi przedsiębiorcami są kluczem do utrzymania ekosystemu innowacji.
Powiązania te oznaczają nie tylko wewnętrzne relacje między pracownikami, ale także powiązania międzynarodowe. Ma to zasadnicze znaczenie dla pozyskiwania technologii, śledzenia najnowszych trendów, unikania powielania rozwiązań oraz wchodzenia na rynki międzynarodowe i uczestnictwa w łańcuchach wartości.
Skontaktuj się z nami
Obserwuj nas
