Międzynarodowa rewolucja podatkowa odpowiedzią na cyfryzację gospodarki

Alokacja zysku do krajów, w których jest odbiorca towarów i usług (Filar 1), oraz globalny podatek minimalny (Filar 2), to dwa główne rozwiązania sprawiedliwego rozłożenia opodatkowania na świecie w związku z cyfryzacją gospodarki. Powyższe rozwiązania są proponowane przez 137 krajów będących członkami projektu przeciwko erozji podstawy opodatkowania i transferu zysku działającego w ramach OECD, w tym Polskę (tzw. OECD/G20 Inclusive Framework on BEPS). Co czeka przedsiębiorców w najbliższym czasie i czy są do tego przygotowani?

Już kilkanaście lat temu OECD wskazało, iż duże międzynarodowe grupy osiągają znaczące wyniki finansowe dzięki prowadzeniu działalności w wielu krajach, które często nie skutkowały wykazywaniem dochodów do opodatkowania w tych krajach bądź wykazywano je wyłącznie w niewielkim stopniu. Ponadto, zmiany zachodzące na globalnym rynku, a przede wszystkim jej cyfryzacja, wpłynęły (i stale wpływają) na sposób prowadzenia działalności.

Odpowiedzią na wyzwania podatkowe wynikające z cyfryzacji gospodarki mają być właśnie nowe rozwiązania w międzynarodowym opodatkowaniu osób prawnych proponowane w ramach Filaru 1 i 2. W ciągu ostatnich kilku miesięcy prace nad nowymi rozwiązaniami nabrały tempa. OECD opublikowało szereg przepisów obejmujących Zasady Modelowe Filaru 1 i Filaru 2 (tzw. Pillar One & Pillar Two). Z kolei Komisja Europejska zaproponowała projekt Dyrektywy Rady mającej na celu wdrożenie Zasad Modelowych Filaru 1 w państwach członkowskich UE. Długo oczekiwane zmiany mają wejść w życie w większości już od 2023 roku.

Główne założenia Filaru 1 i 2

Filar 1 zakłada wprowadzenie opodatkowania przedsiębiorstw nie tylko w kraju, gdzie prowadzą one fizyczną działalność, ale także tam, gdzie sprzedają towary lub świadczą usługi. W tym celu, przedsiębiorstwa będą zobowiązane do odpowiedniej realokacji części skonsolidowanego zysku do tzw. jurysdykcji rynków zbytu. W szczególności, część zysku podlegająca realokacji wyniesie 25% zysku przed opodatkowaniem stanowiącego ponad 10% przychodów. Projekty przepisów regulują szczegółowo - aczkolwiek w złożony sposób - kalkulację podstawy opodatkowania czy alokację przychodów do rynków zbytu. Ponadto, zakłada się zniesienie wszelkich podatków od usług cyfrowych (lub im równoważnych) oraz brak wprowadzania nowych w tym zakresie.

Istotą Filaru 2 jest globalny minimalny podatek na poziomie 15% efektywnej stawki. Co do zasady, główna jednostka dominująca grupy będzie zobowiązana do zapłaty podatku wyrównawczego w swoim kraju rezydencji, jeśli jej podmioty zależne w danej jurysdykcji będą efektywnie opodatkowane stawką niższą niż 15%. Również w przypadku Filaru 2 spółki będą musiały zmierzyć się ze skomplikowanymi przepisami.

Niestety opublikowane przepisy Filaru 1 i 2 nie są tożsame w zakresie kalkulacji zysku podlegającego realokacji w ramach Filaru 1 i kalkulacji podstawy opodatkowania w ramach Filaru 2. W rezultacie, prawdopodobnie przedsiębiorcy będą zobligowani do dokonywania odrębnych kalkulacji dla każdego z Filarów.

Podmioty objęte rewolucyjnymi zmianami

Filar 1 ma dotyczyć wielonarodowych przedsiębiorstw o rentowności powyżej 10% i globalnych obrotach powyżej 20 mld EUR. Natomiast Filar 2 obejmie te międzynarodowe grupy (a w przypadku Unii Europejskiej - również grupy krajowe), których skonsolidowany przychód wynosi co najmniej 750 mln EUR w przynajmniej dwóch z czterech lat poprzedzających wdrożeniowy rok podatkowy.

Co powyższe oznacza dla polskich przedsiębiorstw w branży retail?

Choć wstrzymanie prac nad wdrożeniem odrębnego podatku cyfrowego z pewnością cieszy, to jednak nie przedsiębiorcy z branży sprzedaży detalicznej prowadzący działalność e-commerce mieli zostać nim objęci. Z kolei rozwiązania Filaru 1 czy 2 obejmują swoim zakresem szeroki zakres podmiotów, w tym podmioty realizujące sprzedaż detaliczną.

Ponadto, wstępnie może wydawać się, że nowa reforma dotknie przede wszystkim spółki dominujące i konsolidujące sprawozdania finansowe. Jednakże, to na podmiotach zależnych powyższych spółek będzie spoczywać obowiązek przygotowania odpowiedniej jakości danych finansowych i podatkowych. A co za tym idzie, polscy przedsiębiorcy będą musieli przygotować się systemowo i metodologicznie do raportowania powyższych danych.

Należy wskazać, iż nowe zasady międzynarodowej reformy opodatkowania prawdopodobnie będą skutkować dla przedsiębiorców kalkulacją dwóch dodatkowych wyników finansowych/podatkowych. Oprócz standardowych kalkulacji (dla sprawozdawczości finansowej i lokalnego obliczenia zobowiązania w podatku dochodowym) niezbędne będzie przeprowadzenie kalkulacji dla celów Filaru 1 i - odrębnie - Filaru 2.

Czy mamy możliwość śledzenia każdej pozycji wyszczególnionej na wystawianych fakturach? Czy posiadamy odpowiednie informacje o odbiorcach naszych usług/towarów? Czy realizujemy transakcje złożone, w tzw. pakietach - towar z usługą? Czy dane wymagane przez nowe przepisy są w pełni (lub częściowo) dostępne? Te pytania oraz wiele innych będą musieli postawić sobie polscy przedsiębiorcy, a następnie zaplanować niezbędne do wdrożenia zmiany systemów informatycznych oraz przygotowanie kadry na nowe obowiązki. Nawet jeśli ostatecznie grupa przedsiębiorstw, do której należy polskie przedsiębiorstwo, nie będzie zobowiązana do realokacji zysku czy zapłaty podatku wyrównawczego, ekonomiczny ciężar nowych obowiązków sprawozdawczych może spoczywać również na polskiej spółce.

Kolejne kroki

Konsultacje w sprawie przepisów Filaru 1 i 2 nadal trwają. Część przepisów jakie teoretycznie mają wejść w życie już od 2023 roku, nie została jeszcze nawet opublikowana. Zgodnie z zapowiedziami kolejne projekty przepisów będą systematycznie udostępnione jeszcze w tym roku. Jednakże, ze względu na złożoność już opublikowanych przepisów, termin przewidziany na 1 stycznia 2023 r. wydaje się trudny do zrealizowania. Na forum Unii Europejskiej zaproponowano już przesunięcie powyższej daty na 31 grudnia 2023 r., na co większość państw członkowskich zareagowała pozytywnie. Jednakże, biorąc pod uwagę skalę zmian, rekomendujemy aktywne zaangażowanie oraz nie zwlekanie z weryfikacją, jak powyższe kwestie mogą wpłynąć na Państwa działalność.