Postęp technologiczny, transformacja cyfrowa oraz zmiany na rynku kredytów konsumenckich, spowodowane pojawieniem się nowych produktów oraz ewolucją zachowań i preferencji konsumentów, doprowadziły do rewizji obowiązującej od ponad 15 lat Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/40/WE. W wyniku tych zmian, Parlament Europejski przyjął nową Dyrektywę w sprawie kredytów konsumenckich 2023/2225 z 18 października 2023 (CCD II). Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany wprowadzone przez nową dyrektywę.
Zakres Zastosowania
Nowa dyrektywa obejmuje kredyty konsumenckie do 100 000 EURO (w Polsce aktualny limit to 255 500 zł). Dyrektywa będzie miała zastosowanie do pożyczek społecznościowych, płatności odroczonych oraz umów rachunku z przekroczeniem salda. Wszystkie te formy kredytów będą podlegały takim samym wymogom informacyjnym jak tradycyjne kredyty konsumenckie.
Zakaz Sprzedaży Wiązanej i Domniemanej Zgody
Nowa dyrektywa wprowadza zakaz sprzedaży wiązanej, co oznacza, że kredytodawcy i pośrednicy kredytowi nie mogą wymuszać nabywania dodatkowych usług lub produktów w związku z zawarciem umowy kredytu. Dopuszczalna jest jednak sprzedaż łączona, co oznacza, że konsument może nabyć dodatkowy produkt lub usługę, ale nie jest to obowiązkowe. Państwa członkowskie mogą zezwolić na wymaganie otwarcia rachunku płatniczego lub oszczędnościowego oraz posiadania polisy ubezpieczeniowej, ale bez narzucania konkretnego ubezpieczyciela. W celu ochrony konsumentów onkologicznych, dane osobowe dotyczące diagnozy chorób onkologicznych nie mogą być wykorzystywane do celów polisy ubezpieczeniowej po upływie maksymalnie 15 lat od zakończenia leczenia. Dyrektywa zakazuje również domniemanej zgody na zakup dodatkowych usług za pomocą pól i opcji domyślnych, wymagając, aby akceptacja konsumenta była świadoma, wyraźna i jednoznaczna.
Wymogi Informacyjne Przed Zawarciem Umowy
Reklamy i komunikaty marketingowe dotyczące oferowanego kredytu muszą być uczciwe, jasne i nie wprowadzać w błąd. Muszą zawierać kluczowe informacje o kredycie oraz ostrzeżenie: "Uwaga! Zaciąganie pożyczek kosztuje". Informacje udzielane konsumentowi przed zawarciem umowy muszą być jasne, zrozumiałe i przekazane w odpowiednim czasie. Jeśli zostaną przekazane mniej niż dzień przed zawarciem umowy, kredytodawca musi wysłać przypomnienie o możliwości odstąpienia od umowy. Standardowy europejski formularz informacyjny musi zawierać kluczowe informacje o kredycie na pierwszej stronie. Kredytodawcy i pośrednicy kredytowi muszą udzielać bezpłatnych wyjaśnień dotyczących proponowanych umów i usług dodatkowych, aby umożliwić konsumentowi ocenę, czy proponowana umowa lub usługa dodatkowa jest dostosowana do jego potrzeb i sytuacji finansowej.
Zdolność Kredytowa i Automatyczne Przetwarzanie Danych Osobowych
Kredytodawcy muszą przeprowadzać szczegółową ocenę zdolności kredytowej konsumenta. W przypadku automatycznej oceny zdolności kredytowej, konsument ma prawo do "interwencji człowieka" oraz wyjaśnienia procesu i decyzji. Ponadto, w przypadku automatycznego odrzucenia wniosku kredytowego, kredytodawca ma obowiązek bezzwłocznie poinformować o tym konsumenta, jak również o tym, że ocena zdolności kredytowej została oparta na zautomatyzowanym przetwarzaniu danych, oraz o prawie do "interwencji człowieka".
Limity Odsetkowe i Pozaodsetkowe
Nowa dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia limitów oprocentowania, RRSO lub całkowitego kosztu kredytu, aby zapobiegać nadużyciom. Obecnie w Polsce limity te regulowane są przez ustawę antylichwiarską, ustawę o kredycie konsumenckim w zakresie limitów pozaodsetkowych kosztów kredytów, a także kodeks cywilny (odsetki maksymalne).
Etyka i Edukacja Finansowa
Kredytodawcy i pośrednicy kredytowi muszą działać uczciwie, rzetelnie, przejrzyście i profesjonalnie, uwzględniając prawa i interesy konsumentów. Państwa członkowskie muszą promować edukację konsumentów w zakresie odpowiedzialnego zaciągania pożyczek i zarządzania długiem. Dyrektywa wymaga również ustanowienia minimalnych wymogów dotyczących wiedzy i kompetencji kredytodawców i ich personelu.
Transpozycja
Państwa członkowskie muszą dostosować i przyjąć przepisy krajowe do 20 listopada 2025 r., a stosować je najpóźniej do 20 listopada 2026 r. Nowa dyrektywa wprowadza szereg istotnych zmian mających na celu ochronę konsumentów oraz zapewnienie przejrzystości i uczciwości na rynku kredytów konsumenckich. Kredytodawcy i pośrednicy kredytowi powinni już teraz rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowych wymogów.
Bądź na bieżąco
Zapisz się na newsletter: Prawo
