Tak zwany Pakiet VAT E-commerce zainicjowany Dyrektywą Rady UE zmienił sposób, w jaki postrzegamy sposób opodatkowania sprzedaży retailowej (w kanale B2C) w Unii Europejskiej. Najważniejsze zmiany, które w Polsce weszły w życie 1 lipca 2021 r., dotyczą klasyfikacji dokonywanych transakcji na gruncie VAT, progów wymaganych dla zmiany miejsca opodatkowania transakcji, punktów kompleksowej obsługi podatników, a także roli platform sprzedażowych oraz zakresu obowiązków ewidencyjnych, w obowiązujących już prawie rok nowych realiach podatkowych.

Unijna sprzedaż towarów na odległość? A może towary importowane?

W pierwszej kolejności należy wiedzieć, że do lamusa odszedł ład oparty na dotychczas stosowanej i szeroko rozumianej klasyfikacji podatkowej tzw. sprzedaży wysyłkowej (dzielonej na sprzedaż z i na terytorium kraju).
Dla przedsiębiorcy kluczowe są dziś dwa rodzaje zawieranych transakcji w ramach kanału B2C:
- Wewnątrzwspólnotowa Sprzedaż Towarów na Odległość (WSTO), a także
- Sprzedaż na Odległość Towarów Importowanych (SOTI).
Transakcja spełniająca jedną ze wskazanych definicji będzie objęta nowymi regułami opodatkowania VAT transakcji w branży e-commerce.
- WSTO
  - Dostawa towarów B2C, które są wysyłane lub transportowane z jednego państwa członkowskiego do drugiego państwa członkowskiego.
- SOTI
  - Dostawa towarów B2C, które są wysyłane do państwa członkowskiego z terytorium państwa trzeciego
- Równocześnie, aby spełnić zarówno definicję WSTO oraz SOTI:
  - transport (wysyłka) musi być dokonywany przez dostawcę (w tym również pośrednio, czyli m. in. w sytuacjach gdy dostawca zleca transport, ponosi choćby częściową odpowiedzialność za dostarczenie towarów do nabywcy czy nawet tylko zachęca do skorzystania z usług podmiotu trzeciego, przekazując przy tym wymagane dane w zakresie dostawy),
  - dostarczone towary nie mogą być nowymi środkami transportu ani towarami, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego.

Kiedyś wiele progów krajowych, dziś - jeden próg unijny

Do momentu wejścia w życie Pakietu VAT E-commerce sprzedawca zobowiązany był do monitorowania wolumenu sprzedaży konsumenckiej towarów do poszczególnych krajów UE, przy czym progi mogły się między poszczególnymi krajami członkowskimi różnić. Po przekroczeniu progu zmieniało się miejsce opodatkowania transakcji, przez co w konsekwencji podmiot zobowiązany był do rejestracji dla celów VAT w konkretnym kraju członkowskim.
Według obecnego stanu prawnego nie ma już progów sprzedaży właściwych dla poszczególnych krajów członkowskich UE. Obecnie ustalony został jeden próg w wysokości 10 000 EUR dla całej sprzedaży dokonywanej przez danego przedsiębiorcę we wszystkich krajach członkowskich UE ogółem.
- Do progu wlicza się wolumen WSTO, a także sprzedaż usług elektronicznych świadczonych na rzecz konsumentów w UE.
- Po przekroczeniu wskazanego progu sprzedaży zmienia się miejsce opodatkowania tych transakcji - przedsiębiorca zobowiązany jest do opodatkowania takich transakcji w miejscu ich konsumpcji.
- Okresem w którym monitoruje się wolumen sprzedaży na potrzeby ustalenia przekroczenia progu jest bieżący, a także poprzedni rok podatkowy.
Przekroczenie progu prowadzi do tego, że sprzedawca stoi przed następującym wyborem:
- przedsiębiorca / sprzedawca może zarejestrować się na VAT we wszystkich krajach, w których prowadzi sprzedaż w kanale B2C, przez co rozliczenie nastąpi zgodnie z lokalnymi zasadami raportowania VAT, albo
- może skorzystać z punktu kompleksowej obsługi VAT-OSS w jednym państwie (identyfikacji), za pośrednictwem którego zadeklaruje i odprowadzi podatek należny do poszczególnych krajów członkowskich UE.
Opisane progi co do zasady mają znaczenie dla wskazania wyłącznie miejsca opodatkowania WSTO, tj. progu tego nie bierzemy pod uwagę ustalając miejsce opodatkowania SOTI.
Równocześnie próg sprzedaży nie również znaczenia dla ustalenia miejsca opodatkowania WSTO w sytuacji gdy sprzedawcą jest podmiot spoza Unii, a także gdy sprzedawca wysyła swoje towary z kilku krajów UE (np. w kilku krajach posiada swoje centra magazynowo-logistyczne).

Jedno okienko dla rozliczeń e-commerce

Alternatywą dla lokalnych rejestracji VAT i obowiązków VAT compliance w poszczególnych krajach jest skorzystanie z procedury VAT One Stop Shop (OSS), która oferuje kilka wariantów, uzależnionych od rodzaju prowadzonej przez przedsiębiorcę sprzedaży (WSTO, SOTI, usługi TBE itp.).
WSTO oraz wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług B2C co do zasady rozliczane są w procedurze OSS, podczas gdy SOTI rozliczane jest w procedurze IOSS.
Procedury VAT OSS są aktualnie w pełni fakultatywne.
Ideą uproszczenia jest rozliczenie całości podatku należnego w krajach Unii za pośrednictwem jednej deklaracji, składanej w jednym państwie członkowskim identyfikacji.
Państwem członkowskim identyfikacji będzie co do zasady państwo siedziby przedsiębiorcy. Niemniej:
- w przypadku braku siedziby w UE będzie to państwo UE w którym przedsiębiorca posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej;
- w przypadku gdy przedsiębiorca posiada kilka stałych miejsc prowadzenia działalności w UE, będzie to wybranego przez niego jedno z państw których takie stałe miejsce posiada;
- przedsiębiorca może dowolnie wybrać państwo UE identyfikacji w przypadku gdy nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności w żadnym z państw członkowskich.
Sprzedaż w ramach IOSS raportowana jest miesięcznie, podczas gdy deklaracje związane z OSS składane są kwartalnie.

Platforma jako strona transakcji

W sytuacjach w których transakcja przebiega za pośrednictwem platformy sprzedażowej ustawodawca wprowadził kryterium “ułatwiania” sprzedaży przez taką platformę.
- Tzw. reżim “uznanego dostawcy” (eng. deemed-supplier) ma zastosowanie tylko do określonych dostaw B2C, a mianowicie:
  - SOTI w przesyłkach o wartości rzeczywistej nieprzekraczającej wyrażonej w złotych równowartości 150 Euro,
  - WSTO podatnika nieposiadającego siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności w UE, a także,
  - Lokalnej dostawy B2C dokonywanej przez podatnika nieposiadającego siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności w UE.
W przypadku gdy platforma zostaje uznana za podmiot pośredniczący, przyjmuje się (na zasadzie fikcji prawnej dla celów podatkowych), że platforma sama wzięła udział w tej transakcji, tj, że nabyła towary od pierwotnego sprzedawcy (transakcja B2B), a następnie sama dokonała dostawy tych towarów na rzecz konsumenta (transakcja B2C)
W związku z czym to na platformie będzie ciążył obowiązek odprowadzenia należnego VAT od takiej transakcji, a także inne obowiązki właściwe dla sprzedawców w nowym reżimie. Tym samym, podmiot prowadzący interfejs elektroniczny / platformę sprzedaży odpowiada w tej sytuacji za raportowanie VAT własnej sprzedaży oraz uiszczenie należnego podatku (nie jest to odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe podmiotu trzeciego).
Równocześnie, odpowiedzialność ta nie ma charakteru bezwzględnego, a operator platformy działający w dobrej wierze nie powinien zostać pociągnięty do odpowiedzialności za nieprawidłowo rozliczony VAT z tytułu ułatwianych dostaw towarów, jeżeli:
- jest zależny od informacji przekazanych przez dostawców lub przez inne osoby trzecie, aby prawidłowo zadeklarować i zapłacić VAT z tytułu tych dostaw, a informacje te są błędne, a także
- jest w stanie wykazać, że nie wiedział o nieprawidłowości tych informacji oraz, racjonalnie rzecz biorąc, nie mógł o nich wiedzieć.
Aby uznać, że platforma ułatwia dostawę, co do zasady musi ona umożliwiać nawiązanie kontaktu pomiędzy dostawcą a nabywcą, przy czym rozporządzenie oraz noty wyjaśniające przewidują wiele wyłączeń w tym zakresie. Przykładowo, jeżeli rola platformy będzie sprowadzać się jedynie do przetwarzania płatności związanych z dostawą towarów, bez jakiejkolwiek dalszej interwencji w proces dostawy, czynność ta nie zostanie uznana za ułatwianie dostawy w rozumieniu tych regulacji.

Last, but not least - ewidencja!

Zarówno podmioty korzystające z OSS, IOSS, jak i platformy ułatwiające sprzedaż B2C na terytorium UE, są obowiązane do prowadzenia w tym zakresie ewidencji elektronicznej.
- Ewidencja musi być obowiązkowo przechowywana przez okres 10 lat od zakończenia roku podatkowego, w którym została wykonana dostawa towarów lub usługa objęta obowiązek ewidencyjnym.
- Na żądanie państwa członkowskiego identyfikacji oraz konsumpcji, przedsiębiorcy będą mieli obowiązek udostępniania ewidencji drogą elektroniczną,
Ewidencja ma umożliwiać sprawdzenie prawidłowości rozliczenia podatku i jej udostępnienie w odniesieniu do każdego towaru lub usługi.
W przypadku uchybienia obowiązkowi prowadzenia i udostępnienia ewidencji w wymaganej formie i o wymaganej treści, sprzedawca może utracić prawo korzystania z procedury OSS na okres 2 lat. To z kolei, może prowadzić do obowiązku rejestracji dla celów VAT w wielu krajach członkowskich UE.