3 pytania o… raportowanie schematów podatkowych (MDR)

17/12/18

Od 1 stycznia 2019 r. zaczną obowiązywać przepisy w zakresie przekazywania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych.

Zgodnie z nowymi regulacjami, konieczności raportowania podlegać będą zarówno transakcje krajowe, jak i zagraniczne. Nowelizacja ustawy wprowadza  pojęcie tzw. “schematów podatkowych”, definiowane szerzej, niż dotychczas znana podatnikom “korzyść podatkowa”. Obowiązkiem raportowania zostaną objęte trzy typy podmiotów: promotorzy, wspomagający i korzystający.

Czym są schematy MDR, jak je zidentyfikować i kogo dotyczą?



"Brak zaraportowania może nałożyć na osoby fizyczne, które taki obowiązek miały, a jego nie dochowały, karę grzywny do wysokości 20 milionów złotych."


Zapraszamy do wysłuchania podcastu o
raportowaniu schematów podatkowych (MDR)

Dzień dobry, witam w nowym odcinku podcastów PwC. Nazywam się Jakub Gołębiowski i zapraszam was do odsłuchania audycji, w której zadam trzy ważne pytania związane z raportowaniem schematów podatkowych, czyli MDR.

Naszym gościem jest dzisiaj Robert Jurkiewicz, partner w dziale prawno-podatkowym PwC. Dzień dobry.

RJ: Dzień dobry państwu.

JG: Zacznijmy może od tego, że 14 listopada Prezydent podpisał nowelizację ordynacji podatkowej i zgodnie z nowymi regulacjami obowiązkowe stało się przekazywanie informacji o schematach podatkowych. Chciałbym rozpocząć naszą rozmowę od tego, czym w zasadzie są Robercie schematy podatkowe?

RJ: Najprościej rzecz ujmując schemat podatkowy to transakcja bądź planowana transakcja, a także uzgodnienie np. księgowe, plus cecha rozpoznawcza wskazana w ustawie. Ważne jest, żeby uświadomić sobie, że pojęcie schemat podatkowy nie odnosi się wyłącznie do sytuacji, kiedy z transakcją związana jest korzyść podatkowa. Istnieje wiele cech rozpoznawczych transakcji, które stanowią schematy podatkowe, a nie są związane w ogóle z korzyścią podatkową, ani z żadnym planowaniem podatkowym. Jako przykład schematów podatkowych, związanych z korzyściami podatkowymi można wymienić uzgodnienie, czyli np. transakcję, gdzie promotor uprawniony jest do otrzymania od korzystającego success fee i jest właśnie korzyść podatkowa. Taki schemat podatkowy podlega raportowaniu. Przez odpowiednio promotora, a jeżeli promotor tego nie zrobi, zaniecha tego obowiązku, to przez samego korzystającego. Kolejnym przykładem schematu już nie obejmującego w sobie korzyści podatkowej może być schemat, w którym dochodzi do przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych i prawnych. I sam fakt, że w ramach transakcji będą przenoszone takie trudne do wyceny wartości niematerialne i prawne, powoduje, że mamy do czynienia ze schematem podatkowym.

JG: Czy tu mogą być np. prawa do wartości intelektualnej?

RJ: Oczywiście. Czyli niekoniecznie musi być, powtórzmy to jeszcze raz, bo to ważne, być spełnione kryterium korzyści podatkowej, żeby dana transakcja była raportowana. Jeszcze innym przykładem schematu podatkowego, który nie wymaga korzyści podatkowej, żeby transakcja stanowiła taki schemat i podlegała raportowaniu, jest uzgodnienie, w którym występuje wpływ na część odroczoną podatku dochodowego, czy to aktywa, czy to rezerwy. I ten wpływ przekracza w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 milionów zł. Wystąpienie takiej sytuacji powoduje automatycznie uznanie danej transakcji, bądź uzgodnienia za schemat podatkowy i taki schemat podatkowy może podlegać raportowaniu, w zależności też od tego czy zostanie spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego.

Schematy podatkowe można podzielić na schematy transgraniczne, czyli takie, które wynikają z implementacji dyrektywy i najprościej można powiedzieć, że jest tam element transgraniczny, w takich uzgodnieniach. Oraz na schematy krajowe gdzie takiego elementu nie ma i są to typowo polskie schematy, które ustawodawca wprowadził do polskiej ustawy bez konieczności implementowania dyrektywy. Ważne jest również to, że polski ustawodawca wprowadził również obowiązek raportowania schematów podatkowych, w odniesieniu do szerszej kategorii podatków. Nie tylko do podatku dochodowego, ale również do pozostałych podatków. Między innymi do podatku VAT, akcyzy, jak i pozostałych podatków np. PCC, podatek bankowy. Jeżeli tylko spełnione zostaną cechy rozpoznawcze i transakcja będzie posiadała te cechy, wówczas powstanie obowiązek zaraportowania.

To kto będzie miał zaraportować, w jakiej roli, to jest już kolejny etap analizy tego zagadnienia. Czyli w pierwszej kolejności należy dokonać identyfikacji schematu podatkowego, a dopiero potem dokonywać oceny w jakiej roli występuje dany podmiot, co wiązać się będzie z różnym sposobem raportowania tych schematów podatkowych.

JG: OK, w takim razie, to jest temat, który już poruszyłeś i przejdźmy do tego kolejnego kroku. Kogo będą dotyczyły wymogi, o których rozmawiamy?

RJ: Ustawodawca wskazuje na bardzo szeroki krąg podmiotów, które mogą być obarczone obowiązkiem raportowania. Wymienia wśród nich doradców podatkowych, biegłych rewidentów, radców prawnych, adwokatów, notariuszy, banki, pracowników banków, którzy doradzają klientom, ale oczywiście tutaj ustawodawca posługuje się sformułowaniem „w szczególności” i krąg tych podmiotów jest dużo większy, niż by to wynikało z samego tego wyliczenia. Oczywiście, to nie są tylko osoby fizyczne, które wykonują te zawody, ale również osoby prawne, zatrudniające takie osoby mogą potencjalnie być obowiązane do zaraportowania. I kluczowe znaczenie przy raportowaniu ma ustalenie roli w jakiej dany podmiot będzie występował i raportował schemat podatkowy. W przypadku gdy ta rola sprowadzać się będzie do udostępniania, oferowania pewnych uzgodnień, które mają cechy rozpoznawcze i dlatego są schematami podatkowymi, wówczas będziemy mówili o roli promotora. Natomiast w przypadku, gdy rola podmiotu będzie sprowadzała się do udzielania pomocy, wsparcia, porad dotyczących opracowania, wdrożenia do obrotu, organizowania, udostępniania do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia, wówczas taki podmiot będzie podmiotem nazywanym wspomagającym przez ustawę. I oczywiście rola korzystającego, to jest tego podmiotu, któremu jest udostępnione, bądź u którego jest wdrażane uzgodnienie stanowiące schemat podatkowy. Kogo na pewno nie dotyczą te przepisy? Istnieje krąg podmiotów korzystających, których z pewnością nie dotkną przepisy w zakresie ujawniania informacji podatkowych. W sytuacji, kiedy dane uzgodnienie nie będzie miało cech transgranicznych, nie będzie spełniało kryterium transgranicznego, wówczas może być ono schematem podatkowym krajowym. Natomiast istnieje możliwość, że takim schematem nie będzie w sytuacji, kiedy nie będzie spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego. Wiele schematów w ten sposób, które byłyby schematami podatkowymi, przez fakt nie spełnienia tego kryterium takimi schematami się nie stanie, a kryterium to zgodnie z ustawą uważa się za spełnione, jeżeli przychody lub koszty korzystającego, albo wartość aktywów tego podmiotu w rozumieniu przepisów o rachunkowości, które są ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 milionów euro lub jeżeli udostępniane, lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy, lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 miliona euro. W takich przypadkach, przypominam jeszcze raz, jeżeli nie będzie spełnione kryterium transgraniczne, czyli nie będzie tego elementu transgranicznego, krajowe uzgodnienie nie będzie stanowiło schematu podatkowego z uwagi właśnie na to, że nie zostanie spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego.

JG: i teraz mając na uwadze wagę tych regulacji, chciałbym cię spytać o to jakie sankcje wiążą się z niedopełnieniem obowiązków, o których mowa w zmodyfikowanych regulacjach?

RJ: Sankcje są bardzo drastyczne, dlatego, że ustawodawca za brak zaraportowania może nałożyć na osoby fizyczne, które taki obowiązek miały, a jego nie dochowały karę grzywny do wysokości 20 milionów złotych. Oczywiście, musi być tu wykazana wina, bo jest tu kara wynikająca z kodeksu karno-skarbowego. Natomiast już sam fakt kwoty ewentualnej kary wymaga mocnego zastanowienia się czy w danej organizacji u danego przedsiębiorcy nie występuje ryzyko powstawania schematów podatkowych, które mogłyby być zaraportowane. Ja dodam tutaj bardzo ważną, istotną kwestię, że nie jest penalizowane oferowanie bądź wdrażanie schematów podatkowych. Penalizowany jest brak przekazania informacji, ujawnienia informacji, o tym, że schemat zaistniał, został wdrożony, został udostępniony.

JG: To w takim razie reasumując, rekapitulując to wszystko. Spróbujmy się zastanowić, czy mógłbyś nam powiedzieć, co przedsiębiorca może zrobić, aby maksymalnie działać zgodnie z tymi przepisami?

RJ: Przede wszystkim powinien zidentyfikować ryzyko powstawania u niego schematów podatkowych. Tak jak powiedzieliśmy schematy podatkowe to coś więcej niż tylko rzecz podatkowa, jest to ryzyko, występuje praktycznie w każdej działalności. Czyli pierwszym ćwiczeniem, które należałoby wykonać, to zidentyfikować obszary funkcjonowania danego biznesu, gdzie mogą pojawiać się schematy podatkowe. W kolejnym kroku należałoby zastanowić się w jakiej roli dany podmiot może występować, najczęściej będzie to rola korzystającego, rzadziej wspomagającego, ta rola będzie głównie zarezerwowana dla banków bądź innych instytucji finansowych, jak również np. biegłych rewidentów, notariuszy. Jeszcze rzadziej przedsiębiorcy będą spotykali się z rolą promotora, jakkolwiek ta rola jest możliwa i nawet sam ustawodawca to przewidział m.in. w bankach dla pracowników banków, którzy doradzają klientom. Oczywiście rola ta jest również w pewnym sensie dedykowana doradcom podatkowym, radcom prawnym i adwokatom, którzy doradzają klientom. W przypadku gdy dany przedsiębiorca, dana spółka zidentyfikuje swoją rolę jako promotora, taki przedsiębiorca będzie zobowiązany do wprowadzenia i stosowania wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywania się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Przy czym obowiązek ten dotyczy tylko takich promotorów, których przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok obrotowy równowartość 8 milionów zł. Można również sobie wyobrazić sytuację, w której grupa podmiotów zależnych, powiązanych ze sobą jest zarządzana z punktu widzenia sytuacji podatkowej przez tylko jeden z tych podmiotów, najczęściej matkę. Wówczas osoby pracujące w takim podmiocie i doradzające tutaj spółce matce, ale jednocześnie doradzające innym spółkom zależnym z grupy mogą być promotorami schematów podatkowych i to może dotyczyć zarówno ich samych, jak również samej spółki, w której pracują. Natomiast zgodnie z tym co jest oczekiwane, jaka będzie praktyka w tym zakresie, która ma się pojawić w objaśnieniach podatkowych do tych przepisów, najprawdopodobniej doradca podatkowy, bądź też pracownik, który nie będzie doradcą podatkowym, ale będzie zatrudniony w spółce, w której rozlicza podatki, bądź jej doradza, przez sam fakt, że to robi, nie będzie uznany za promotora, ani nie będzie zarażał w ten sposób spółki. Natomiast spółka przez tę okoliczność będzie uznana za korzystającego. Wspomniałem przed chwilą, że Ministerstwo Finansów wyda objaśnienia podatkowe i tu też bardzo ważne jest to, żeby nawet jeżeli już teraz i to rekomendujemy, dokonamy pewnej identyfikacji schematów podatkowych, ustalimy rolę, w której możemy występować, to z chwilą pojawienia się objaśnień należałoby dokonać aktualizacji tego co w tej chwili założymy, przyjmiemy jako wytyczne i dostosować się do tych objaśnień, które planowane są na drugą połowę stycznia. Tu dla przypomnienia obowiązek raportowania schematów, które powstają po 1 stycznia, ten obowiązek powstaje w ciągu 30 dni od odpowiednio udostępnienia, zaoferowania, bądź wdrożenia.

JG: W takim razie, mając na uwadze poważne sankcje, które grożą za niedotrzymanie obowiązków nałożonych w ustawie, warto mieć wszystkie te kroki w pamięci. Bardzo dziękuję za wysłuchanie tego odcinka, a Robertowi za ciekawą rozmowę.

RJ: Bardzo dziękuję.

Podobał ci się odcinek? Oceń nasz podcast, podziel się z innymi oraz śledź nasze kanały.

Więcej podcastów PwC znajdziesz na stronie pwc.pl/podcasty oraz w aplikacjach iTunes i Google Music.

 

Nasz ekspert:

Robert Jurkiewicz

partner w dziale prawno-podatkowym

Skontaktuj się z nami

Robert Jurkiewicz

Robert Jurkiewicz

Partner, PwC Polska

Tel.: +48 519 507 080

Obserwuj nas