Wojna w Ukrainie sprawiła, że państwa ościenne w regionie, w tym Polska znalazły się w centrum uwagi. Prezesi firm na całym świecie zmagają się z konsekwencjami konfliktu, który powoduje globalną niepewność. Kadra zarządzająca w swoich organizacjach w pierwszej kolejności stawia czoła takim wyzwaniom jak zagrożenia geopolityczne, szalejąca inflacja i niestabilność gospodarcza, co wymusza zmiany i konieczność transformacji.
Podobnie jak ich koledzy z innych państw, prezesi w Polsce są pesymistycznie nastawieni do perspektyw gospodarki światowej - wynika z 26. dorocznego badania przeprowadzonego przez PwC. Podobnie, negatywnie patrzą na perspektywy swoich gospodarek krajowych. Czy jest jakaś dobra wiadomość? Tak, dyrektorzy generalni są bardziej optymistyczni co do perspektyw swoich firm. Dostrzegają potrzebę zmian i myślą o krokach, które należy podjąć, aby je osiągnąć.
Jest to optymistyczny znak, że kadra kierownicza znajduje sposoby na pokonanie obecnego kryzysu i zabezpieczenie działalności swoich firm w perspektywie długoterminowej. Ponieważ liderzy starają się przekształcić swoje organizacje, wierzymy, że dane zawarte w tym badaniu mogą być dla nich interesującym narzędziem, podkreślającym priorytetowe obszary zmian i pomagającym wytyczyć kierunek działania.
Umiarkowane szanse na wzrost gospodarczy
Największym wyzwaniem w najbliższym czasie dla prezesów firm w Polsce jest stan gospodarki światowej i krajowej. Ponad trzy czwarte (77%) dyrektorów generalnych w Polsce i 73% globalnie przewiduje, że wzrost gospodarczy na świecie spowolni w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Oczekiwania te stanowią zdecydowane odwrócenie sytuacji z ubiegłego roku, kiedy to 70% (68% w regionie) i 77% na całym świecie przewidywało poprawę sytuacji. Ubiegłoroczny optymizm, napędzany słabnącą globalną pandemią, został w 2022 r. zdławiony przez takie wstrząsy jak inwazja Rosji na Ukrainę, gwałtownie rosnące ceny energii i towarów oraz przyspieszający wzrost płac i cen towarów oraz usług.
CEO Survey: dane historyczne – Polska i świat
Dyrektorzy z Polski są znacznie bardziej pesymistyczni co do gospodarki własnego państwa: 74 % uważa, że wzrost będzie powolny (wyniki z regionu CEE są nieco bardziej optymistyczne - tylko 65% uważa, że perspektywy się pogorszą, a globalni szefowie patrzą jeszcze bardziej korzystniej - średnia wynosi 59%). Dzieje się tak, gdyż polska gospodarka została bardziej bezpośrednio dotknięta inwazją Rosji na Ukrainę niż odczuwają to globalni czy nawet prezesi z innych państw CEE, ze względu na większą zależność od rosyjskich nośników energii, wyższych cen energii oraz napływu milionów uchodźców.
Rekordowo pesymistyczne nastawienie prezesów do globalnego wzrostu w Polsce, regionie CEE i na świecie
W Polsce inflacja budzi znacznie większe obawy niż na świecie. Mimo to polscy prezesi nie planują - podobnie jak ich światowi odpowiednicy - dużych redukcji zatrudnienia, ale za to chcą znacznie mocniej podnosić ceny swoich produktów i usług. Jeśli organizacje mają pozostać rentowne w dłuższej perspektywie, muszą inwestować w swoich ludzi i ciągłą transformację, zwłaszcza technologiczną. Dbałość o ludzi, wzmocnienie ich umiejętności i zaangażowania stają się priorytetem dla liderów biznesu
Prezesi firm z Polski są bardziej pewni rozwoju swojej firmy
Pomimo raczej ponurego spojrzenia na sytuację makroekonomiczną, prezesi są dość pewni siebie, jeśli chodzi o sprawy, które mogą bezpośrednio kontrolować: są bardziej optymistyczni niż średnia światowa, jeśli chodzi o perspektywy wzrostu przychodów ich firmy w ciągu najbliższych 12 miesięcy. To mocno wyróżnia polskich prezesów - aż 49 % z nich (wobec 46% w regionie) twierdzi, że są "bardzo pewni" wzrostu sprzedaży swojej firmy, w porównaniu do 42% na całym świecie. Ich optymizm w perspektywie trzyletniej - wynosi 49 % wobec 50% w Europie Środkowo-Wschodniej i 53% na świecie.
Prezesi w Polsce są bardziej pewni rozwoju własnej firmy w perspektywie 12 miesięcy w porównaniu do świata i regionu
Jeśli chodzi o poszukiwanie możliwości ekspansji za granicą, nie dziwi fakt, że liderzy z Europy Środkowo-Wschodniej szukają ich bliżej domu niż wcześniej. Szok wywołany pandemią i trwające zawirowania geopolityczne sprawiają, że firmy na całym świecie szukają sposobów na zbliżenie swoich relacji biznesowych, skracając i wzmacniając łańcuchy dostaw.
W tegorocznym badaniu Niemcy pozostają głównym kierunkiem rozwoju firm w ocenie prezesów z Polski. Bardzo wysoko liderzy biznesu wskazali na zwiększoną koncentrację na Ukrainie (aż 21 % wobec tylko 8% w przypadku innych liderów z Europy Środkowo-Wschodniej). Może to odzwierciedlać nadzieję części polskiego biznesu na udział w możliwym procesie odbudowy Ukrainy.
Kluczowe zagrożenia: Inflacja jest głównym wyzwaniem w ciągu najbliższych 12 miesięcy, a konflikt geopolityczny tworzy największą obawę w ciągu najbliższych pięciu lat
Postrzeganie zagrożeń przez prezesów firm w Polsce jest zbieżne z postrzeganiem ich globalnych odpowiedników. Choć zagrożenie ze strony wojny, ujęte w kategorii konfliktu geopolitycznego, jest z pewnością realne, to zagrożenie ze strony inflacji prezesi uznają za większe. Jeśli dodamy zmienność makroekonomiczną - mamy pierwszą trójkę największych zagrożeń. Wszystko to są bezpośrednie problemy, które mogą się wzajemnie wzmacniać i potęgować, np. gdy przyspiesza wzrost cen nośników energii to zachęca to banki centralne na całym świecie do podwyżki stóp procentowych hamujących wzrost gospodarczy.
Mimo to, prezesi i dyrektorzy generalni postrzegają inflację jako stosunkowo przejściowe zagrożenie: podczas gdy aż 77% (wobec 55% w CEE i 40% na świecie) twierdzi, że ich firmy są na nią "bardzo narażone" w ciągu najbliższych 12 miesięcy, liczba ta w ciągu najbliższych pięciu lat spada do 44% (wobec 36% w regionie i 28 % na świecie). Ryzyko geopolityczne natomiast spada o zaledwie 8 punktów procentowych do 46%, co stanowi najwyższą pozycję w perspektywie pięcioletniej.
W porównaniu z wynikami ubiegłorocznego badania CEO Survey, ryzyko cybernetyczne i zmiany klimatyczne wciąż utrzymują się wysoko, ale spadły w dół listy priorytetów polskich i globalnych liderów biznesu. Zauważamy jednak dużą zmianę w przypadku liderów z Polski jeśli chodzi o zagrożenia związane ze zmianami klimatu. W perspektywie 12-miesięcznej co prawda są oni również znacznie bardziej zgodni w tej kwestii ze swoimi kolegami z całego świata, ale patrząc na to co może wydarzyć się za 5 lat, 28% z nich zmiany klimatycznie ustawia na liście wyzwań wobec “tylko” 22% światowej średniej. Dbałość o klimat wypiera z pierwszej trójki zagrożeń w perspektywie 5 lat zawirowania makroekonomiczne.
Inflacja w perspektywie 12 miesięcy to kluczowe wyzwanie, w Polsce obawy są znacznie większe niż na świecie
Możliwe działania: W Polsce prezesi podnoszą ceny i tną koszty - ale większość nie planuje redukcji zatrudnienia
W odpowiedzi na krótkoterminowe wyzwania gospodarcze, prezesi firm w Polsce, podobnie jak ich koledzy z całego świata, podejmują działania mające na celu pobudzenie wzrostu przychodów i obniżenie kosztów. Jedno działanie wyróżnia się na tle innych: aż 77% z nich (“tylko” 58% prezesów w naszym regionie) twierdzi, że zaczęło już wdrażać podwyżki cen - narzędzie, po które do tej pory sięgnęło zaledwie 51% globalnych dyrektorów. Jest to zrozumiałe, gdy spojrzymy na wskaźniki wzrostu cen w regionie w porównaniu do Europy Zachodniej. Według danych Eurostatu opublikowanych w styczniu, najniższa inflacja za grudzień szacowane jest w Hiszpanii na (5,6 %), Luxemburgu (6,2%) i Francji (6,7%). Główny Urząd Statystyczny podał swój szacunek i na koniec grudnia inflacja w naszym państwie wyniosła 16,6 %. Więcej menedżerów w Polsce uważa, że po prostu muszą zacząć przenosić zwiększone koszty na swoich klientów.
Zarówno w Polsce, jak i na całym świecie, ciągła potrzeba przyciągania i zatrzymywania talentów kształtują reakcję na wyzwania makroekonomiczne. Chociaż 62% liderów twierdzi, że rozpoczęło już cięcie kosztów operacyjnych, a 36% spowalnia inwestycje, 28 % wdraża zamrożenie zatrudnienia, tylko 15% redukuje wielkość siły roboczej, a 15 % obniża wynagrodzenia. Intensywność tego typu reakcji i podjętych działań zaradczych związanych ze spowolnieniem gospodarczym u polskich prezesów jest wyższa.
Większa intensywność działań w odpowiedzi na kryzys: polscy prezesi podnoszą ceny, ale nie redukują zatrudnienia
W ostatnich latach wśród polskich prezesów obserwowaliśmy raczej podejście typu "poczekamy i zobaczymy". Polscy szefowie byli bardziej niezdecydowani niż ich globalni koledzy w kwestii wprowadzania gruntownych zmian. Obecnie prezesi firm w Polsce są coraz bardziej przekonani, że nadszedł czas na działanie. W odpowiedzi na kryzys obserwujemy ich zwiększone zaangażowanie i determinację do wykorzystania aktualnej sytuacji do transformacji ich firm. Zrozumiałe, że wśród obaw dominują zjawiska geopolityczne i wysoka inflacja. Mocno na liście priorytetów zyskała walka ze zmianami klimatycznymi
Pilna potrzeba transformacji: 54% dyrektorów generalnych w Polsce uważa, że ich firmy nie będą rentowne za dekadę, jeśli będą kontynuowały swoją działalność w obecnym kształcie
Prezesi firm globalnych i tych z Polski doskonale zdają sobie sprawę z możliwości wystąpienia zakłóceń w przyszłości: aż 54 % polskich szefów - znacznie więcej niż w naszym regionie (45%) i na całym świecie (prawie 40% ) uważa, że ich firmy nie będą w stanie utrzymać się na rynku za dekadę, jeśli będą podążać obecną ścieżką. Liderzy biznesowi są świadomi, że zagrożenia, przed którymi stoją, mają wręcz charakter bardzo poważny - a więc deklarują, że podejmą odpowiednie działania. W Polsce ten odsetek jest wyjątkowo wysoki.
Pilna potrzeba transformacji: 54% szefów firm w Polsce
uważa, że za dekadę ich firmy nie będą opłacalne
Ludzie: Niedobór siły roboczej i umiejętności postrzegany jest jako największe długoterminowe wyzwanie dla rentowności
Głównym zagrożeniem dla ich firm, dla liderów z naszego państwa, są potencjalne niedobory siły roboczej i umiejętności - część trwającej globalnej potyczki o talenty, która od kilku lat jest widoczna w badaniu CEO Survey. Zapytani o czynniki, które najprawdopodobniej wpłyną na rentowność ich branży w ciągu najbliższych 10 lat, aż 64% polskich prezesów wymieniło niedobór umiejętności jako czynnik wpływający na nich "w dużym/bardzo dużym stopniu", znacznie przekraczając wskaźnik 52% dla całego świata.
Inne zagrożenia dla zyskowności firm to transformacja energetyczna związana z nowymi źródłami dostaw - 62 % w Polsce wobec “tylko” 37% globalnie. Kolejne to zmiana preferencji klientów (Polska 51%, globalnie: 56%), zakłócenia związane łańcuchem dostaw 51% (wobec 43% na świecie) oraz zakłócenia dotyczące nowych technologii, np. zaawansowane technologie AI, metaverse, blockchain (Polska i globalnie: 49%).
Ciągły wyścig o talenty: niewystarczające umiejętności i brak ludzi do pracy to główne wyzwanie dla rentowności
Aby skutecznie odpowiedzieć na te wyzwania, prezesi firm już dziś budują odporność. Wielu szefów firm globalnych i z Polski stawia na inwestycje związane z technologią. W naszym państwie liderzy biznesu planują w ciągu najbliższych 12 miesięcy więcej inwestować w automatyzację, wdrażać technologie (chmura, AI itp.) oraz podnosić kwalifikacje swoich pracowników.
Żeby skutecznie reagować na wyzwania, prezesi budują dziś odporność. W co zamierzają inwestować?
Polscy prezesi mogą być zmuszeni do dalszego zwiększenia inwestycji w cyberbezpieczeństwo
Cyfrowa transformacja gospodarki światowej zmieniła cyberbezpieczeństwo. Pandemia COVID-19 zmusiła wiele firm do przejścia na pracę zdalną i sprzedaż online, co napędzało przyjęcie nowych narzędzi i technologii. W rezultacie transformacja cyfrowa przesunęła się z długoterminowego punktu agendy na ten jeden z najpilniejszych. Liderzy muszą jednak pamiętać, że ważne inwestycje w technologie biznesowe mogą łatwo i nieumyślnie stworzyć luki w systemach cyberbezpieczeństwa.
O ile nasze badanie pokazuje, że ryzyko cybernetyczne jest na 4. pozycji wśród priorytetów dla dyrektorów generalnych w ciągu najbliższych 12 miesięcy. W tym okresie ryzyko cybernetyczne dołącza do inflacji, zmienności makroekonomicznej i konfliktów geopolitycznych. Sugeruje to, że liderzy, którzy są w stanie nadać priorytet inwestycjom w bezpieczeństwo cybernetyczne już dziś, mają wyraźną przewagę nad konkurentami.
Prezesi w Polsce i w regionie mogą być zmuszeni
do dalszego zwiększania inwestycji w cyberbezpieczeństwo
Zarządzanie ryzykiem klimatycznym jest coraz ważniejszym priorytetem dla firm - zarówno na świecie, jak i w Polsce
Dyrektorzy generalni zarówno w naszym państwie, jak i na całym świecie spodziewają się, że w ciągu najbliższych 12 miesięcy zmiany klimatyczne będą miały wpływ - przede wszystkim na ich pozycje kosztowe. Aż 80 % spodziewa się umiarkowanego, dużego i bardzo dużego wpływu na koszty, a na łańcuchy dostaw (81% - jak połączymy te trzy poziomy wpływu).
W zarządzaniu ryzykiem klimatycznym dziś znacznie bliżej nam do średniej światowej niż jeszcze dwa lata temu. Już widać wśród polskich prezesów rosnące zainteresowanie sprawami klimatu, zrównoważonego rozwoju czy transformacji energetycznej, chociaż podejmowanie konkretnych działań wciąż stanowi dla nich ogromne wyzwanie strategiczne. Cieszy, że 21% polskich dyrektorów generalnych zamierza w ciągu najbliższych 12 miesięcy zainwestować w dekarbonizację swoich modeli biznesowych. Ale jest to jednak o 10 pkt procentowych mniej niż deklaracje światowych prezesów. 15% szefów firm wprowadziło rozwiązanie zmniejszające emisji wobec 27% ich odpowiedników globalnie. Myślę jednak że tempo dekarbonizacji polskich firm będzie przyspieszać, zarówno w związku z pojawiającymi się regulacjami - np. Dyrektywą CSRD, jak i kryzysową transformacją energetyczną
Prezesi w Polsce i na świecie spodziewają się, że zmiany klimatyczne wpłyną przede wszystkim na ich pozycje kosztowe
Podejmowanie działań we właściwym tempie i z zachowaniem właściwych priorytetów w celu złagodzenia ryzyka związanego z klimatem, tworzenia możliwości i dekarbonizacji stanowi ogromne wyzwanie strategiczne. Obserwujemy w PwC, że wiele firm prowadzi dziś strategie bez informacji dostarczanych przez wewnętrzny mechanizm wyceny wpływu na emisję CO2, mimo że mógłby on pomóc im uwzględnić takie czynniki jak podatki i zachęty. Pytanie brzmi więc, czy liderzy w Polsce mają rację, że wolniej niż ich odpowiednicy na świecie podejmują wyzwania związane z klimatem.
Ryzyko związane ze zmianami klimatycznymi: w Polsce wciąż mniej jest wdrożeń rozwiązań zmniejszających emisję firm
Patrząc w przyszłość: kierunki dla liderów w Polsce
To już 26. rok, w którym angażujemy liderów biznesu z całego świata do badania poziomu ich zaufania, głównych priorytetów i działań, które podejmują w nadchodzącym roku. Nigdy wcześniej to zadanie nie było tak istotne dla przyszłości naszego państwa i regionu jak teraz.
Wysoka od dziesięcioleci inflacja, zakłócenia w łańcuchu dostaw i konflikty geopolityczne przyczyniły się do wysokiego poziomu pesymizmu prezesów, jakiego nie widziano od ponad dekady. Jednak w każdym kryzysie kryje się szansa. Potrzeba podjęcia zdecydowanych działań przez prezesów dotycząca przebudowy ich firm nigdy nie była tak silna - 54% osób w naszym państwie uważa, że ich firmy nie będą w stanie utrzymać się na rynku za dekadę, jeśli będą podążać obecną ścieżką.
Przedstawione przez nas dane pokazują, że prezesi firm balansują między tym, jakie decyzje podejmować i szukać odpowiedzi na wyzwania o charakterze zarówno długoterminowych, jak i krótkoterminowym.
Dziś skupiają się bardziej na bieżących problemach: inflacji, zawirowaniach geopolitycznych i spowolnieniu gospodarczym. Jednak dbanie o pracowników i podnoszenie ich kwalifikacji jest jeszcze bardziej palącą potrzebą niż kiedykolwiek wcześniej. Niedobory siły roboczej i umiejętności są postrzegane jako główne długoterminowe wyzwania dla rentowności w naszym regionie i w samej Polsce. Mamy nadzieję, że nasze badania pomogą liderom zidentyfikować słabe punkty i skupić się na największych wyzwaniach, co doprowadzi do długotrwałych pozytywnych zmian.
Metodologia
PwC przebadało 4 410 dyrektorów generalnych w 105 państwach i regionach w październiku i listopadzie 2022 roku. Globalne i regionalne dane w niniejszym raporcie są ważone proporcjonalnie do nominalnego PKB państwa lub regionu, żeby zapewnić reprezentatywność opinii prezesów. Dane dotyczące poszczególnych branż i państw oparte są na nieważonych danych z pełnej próby 4 410 prezesów. W próbie znalazły się odpowiedzi 99 prezesów z Europy Środkowo-Wschodniej, w tym 39 z Polski.
26. edycja CEO Survey - Polska edycja
Pobierz raport PL (PDF, 615kb)
Skontaktuj się z nami
Obserwuj nas
