Dekarbonizacja – inwestycje, innowacje i nowe kwalifikacje

Zrównoważona transformacja może stanowić bardzo potrzebny bodziec dla gospodarki - nowe inwestycje, innowacje i nowe kwalifikacje to szansa nie tylko na bardziej zieloną przyszłość, ale też na uzyskanie przewagi konkurencyjnej. Dostrzegają to już inwestorzy. Równolegle, sektor publiczny przyspiesza z mechanizmami wsparcia i regulacjami. Co to oznacza dla rodzimych przedsiębiorstw?

Dowiedz się, jak świadomie zarządzać śladem węglowym i generować korzyści.

Obserwuj kampanię „Ślad konkurencji”

Inwestycje 

Zrównoważone inwestowanie - czyli inwestowanie uwzględniające poza tradycyjnymi, czysto finansowymi kryteriami czynniki środowiskowe, społeczne oraz ładu korporacyjnego (ESG) – już na początku 2020 roku wzrosło do wartości ponad 35 bln USD na całym świecie1 i nadal rośnie.

Ubiegłoroczna konferencja COP26 wyraźnie pokazała, że sektor prywatny dostrzega szanse związane z dekarbonizacją. Jednym z przykładów jest sojusz instytucji finansowych na rzecz zerowych emisji netto (Glasgow Financial Alliance for Net Zero2), w ramach którego 450 podmiotów odpowiedzialnych za aktywa o wartości 130 bln dolarów zobowiązało się do osiągnięcia celu “Net Zero” do 2050 roku i do wyznaczenia krótkoterminowych celów wspierających.

W globalnym badaniu PwC dotyczącym odpowiedzialnego inwestowania w sektorze private equity 72% inwestorów wskazało, że zawsze sprawdza przejmowane spółki pod kątem ryzyka i możliwości w obszarze ESG. Jednocześnie, 66% respondentów uznało tworzenie wartości za jeden z trzech najważniejszych czynników napędzających odpowiedzialne inwestowanie i działania w obszarze ESG. Pokazuje to wyraźnie, że ESG postrzegane jest coraz częściej jako dźwignia transformacji obok innych dźwigni, takich jak cyfryzacja i internacjonalizacja.

Oczywiście nie wszystkie inwestycje będą opłacalne finansowo i dostępne cenowo dla szerszych grup społecznych bez mechanizmów wsparcia i jasnych regulacji prawnych - tu kluczową rolę odgrywać będzie sektor publiczny. Na poziomie Unii Europejskiej wdrożenie Europejskiego Zielonego Ładu wspierane będzie przez szereg regulacji - oraz zastrzyk środków unijnych: 30% środków na lata 2021-2027 przeznaczone ma być na zazielenienie gospodarki a dla wszystkich środków stosowana będzie zasada “nie wyrządzać istotnej szkody” dla środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami dla Polski przeznaczono aż 8% budżetu EU, czyli około 160 mld EUR, a istotna część środków przeznaczona będzie właśnie na zieloną transformację. Warto wspomnieć planowane Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki i ponad 800 mln EUR na zazielenienie przedsiębiorstw oraz granty na zieloną energię i zmniejszenie energochłonności oraz na zieloną i inteligentną mobilność w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Równolegle, uruchomione zostały już granty w ramach Funduszu modernizacyjnego, m.in. na rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych z budżetem wynoszącym do 1 mld PLN i granty w ramach programu „Renowacja z gwarancją oszczędności EPC (Energy Performance Contract) Plus” z budżetem 110 mln PLN.

Wojna w Ukrainie dała dodatkowy bodziec dla przyspieszenia transformacji w Europie: przyjęty niedawno program RePower EU ma przyspieszyć dekarbonizację i szybko zmniejszyć zależność UE od importu rosyjskiego gazu i ropy - poprzez m.in. przyspieszenie poprawy efektywności energetycznej i ułatwienia dla inwestycji w odnawialne źródła energii. Jednym z kluczowych beneficjentów programu może być unijny sektor fotowoltaiczny, projekty wodorowe i technologie zmniejszające negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Choć na pełne uruchomienie unijnych funduszy przyjdzie jeszcze poczekać, warto trzymać rękę na pulsie - wdrażane programy stanowić będą bowiem dźwignię uruchamiającą dodatkowe fundusze na dekarbonizację na poziomie krajowym i prywatnym. Dodatkowo, brak działań w obszarze ESG dla wielu podmiotów oznaczać może ograniczony dostęp do środków publicznych i inwestorów.

Innowacje napędem dla dekarbonizacji

Dodatkowy napęd dla dekarbonizacji stanowić będą innowacje - rozwój niskoemisyjnych technologii, poprawa ich dostępności przez zmniejszenie kosztów. Przykładem może tu być fotowoltaika: ciągła poprawa wydajności i coraz niższe jednostkowe koszty wytworzenia energii elektrycznej pozwoliły na bardzo dynamiczny wzrost zainstalowanych mocy PV - od niewiele ponad 1 GW w 2000 roku do prawie 850 GW w 2021 roku w skali globalnej. 

Osiągnięcie ambitnych celów klimatycznych wymaga jednak przyspieszenia działań, a w szczególności - przyspieszenia komercjalizacji rozwiązań. Istnieje kilka inicjatyw publicznych i prywatnych wspierających ten cel. Zalicza się do nich nowe partnerstwo między Komisją Europejską, Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a programem „Catalyst”3 założonej przez Billa Gatesa sieci Breakthrough Energy. Do 2026 roku nawet 1 mld dolarów ma zostać przeznaczone na innowacyjne technologie: zielony wodór, długoterminowe magazynowanie energii, zrównoważone paliwa lotnicze i bezpośrednie wychwytywanie dwutlenku węgla z powietrza. Po stronie Unii Europejskiej partnerstwo jest wspierane przez Innovation Fund, jeden z największych na świecie programów finansowania innowacyjnych niskoemisyjnych technologii o łącznych możliwościach finansowania wynoszących 10 mld euro, oraz przez „Horyzont Europa”, europejski program finansowania badań naukowych i innowacji z budżetem o wartości ponad 33 mld euro na działania na rzecz klimatu do 2027 roku.

Wspomniane programy mają zapewnić przede wszystkim potrzebny kapitał wysokiego ryzyka. Wspierane będą przede wszystkim projekty pilotażowe - umożliwiając tworzenie rynku i wdrożenie na masową skalę. W programach tego typu kluczowy jest poziom dostępnych środków, lecz o jego rolę jako katalizatora zmian.

Obok programów oferujących wsparcie finansowe na badania i rozwój czy innowacje, dla osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych potrzebna jest współpraca, nowe partnerstwa i wymiana informacji. Przykładem może być The Global Innovation Hub4, zainicjowana w trakcie COP26 platforma wymiany informacji o kluczowych wyzwaniach w zakresie dekarbonizacji i dostępnych rozwiązaniach - mająca łączyć przedstawicieli świata nauki, sektora publicznego, organizacji pozarządowych, firm technologicznych i innych. Celem jest ułatwienie transferu rozwiązań pro-klimatycznych pomiędzy sektorami i organizacjami. 

Innym przykładem może być współpraca PwC z Wolves Summit w zakresie wsparcia sektora technologii klimatycznych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i łączenia przedsiębiorców opracowujących innowacyjne rozwiązania z kapitałem. Owocem współpracy będzie raport The PwC Net Zero Future50, prezentujący profile najważniejszych startupów technologicznych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Raport dedykowany będzie przede wszystkim inwestorom, a inwestycje w rozwój lokalnych przedsiębiorstw i technologii przyczyniać się będą do zrównoważonego wzrostu w tej części świata.

Innowacje i nowe technologie z pewnością nie są panaceum na kryzys klimatyczny, jednak ich rozwój może przyspieszyć dekarbonizację i obniżyć jej koszty. Przedsiębiorstwa w Polsce mogą być zarówno bezpośrednimi, jak i pośrednimi beneficjentami nowych inicjatyw - korzystając z mechanizmów wsparcia, nawiązując współpracę w tym obszarze z innymi podmiotami, inwestując - lub też korzystając z nowych technologii dostępnych na rynku.

Kapitał ludzki: nowe umiejętności i kwalifikacje

Transformacja coraz silniej wpływać będzie na rynek pracy. Zgodnie z raportem Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA)5 i ILO, na świecie sektor OZE zatrudnia już prawie 12 mln osób, a w wyniku transformacji na świecie przybędzie do 2030 roku 25 mln kolejnych miejsc pracy (tzw. zielone kołnierzyki). W Polsce w tym sektorze zatrudnione jest blisko 100 tys. osób. Zapotrzebowanie na nowe, zielone specjalizacje i kompetencje będzie stopniowo rosło we wszystkich gałęziach gospodarki - przez przemysł po finanse. 

Nowe technologie będą wymagały nowych umiejętności, a osoby pracujące w sektorach, miastach i regionach zależnych od wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu będą potrzebowały wsparcia. Wysiłki na rzecz tworzenia miejsc pracy oraz oferowania szkoleń i przekwalifikowania zawodowego w połączeniu z ochroną socjalną będą kluczowe dla zapewnienia równowagi między środowiskowymi i społecznymi aspektami dekarbonizacji. 

Sprawiedliwa transformacja to pojęcie dobrze znane w Polsce ze względu na dużą zależność wielu regionów od węgla – Komisja Europejska przeznaczyła ponad 4,4 mld euro dla Polski na tworzenie nowych miejsc pracy w innowacyjnych branżach i podnoszenie kwalifikacji osób zagrożonych utratą zatrudnienia. Te działania oraz współpraca z sektorem prywatnym na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym poprawią innowacyjność, by umożliwić skokową transformację lokalnych gospodarek. 

Zgodnie z ostatnim globalnym badaniem PwC dotyczącym nadziei i obaw pracowników, dodatkowym argumentem za działaniami na rzecz ESG i dekarbonizacji jest budowanie kapitału ludzkiego. Ponad połowa pracowników twierdzi, że przejrzystość pracodawców w zakresie zmian klimatycznych i różnorodności jest dla nich bardzo ważna. Obok wynagrodzenia adekwatnego do zadań, kluczowy przy poszukiwaniu innej pracy jest jej szerszy sens.

Dekarbonizacja - gdzie jesteśmy i co dalej?

Dekarbonizacja jest szansą. Nowe fundusze, przekierowanie prywatnych inwestycji, innowacje i nowe technologie, wsparcie dla kapitału ludzkiego mogą stanowić motywację i istotne wsparcie dla podejmowanych działań. Partnerstwa i współpraca w tych obszarach mogą przyspieszyć transformację i obniżać jednostkowe koszty. Na poziomie przedsiębiorstwa, to jak ta szansa zostanie wykorzystana zależeć będzie od proaktywnych działań - od diagnozy stanu obecnego, przez określenie celów klimatycznych i ich raportowanie po strategię budowania wartości. 

Nie możemy zapominać, że dekarbonizacja jest szansą społeczeństwa na bardziej zieloną i zrównoważoną przyszłość: pozytywne skutki dla zdrowia i długofalowego dobrobytu społeczności będą odczuwane przez kolejne pokolenia.


Autorki korzystały z następujących źródeł:

1. http://www.gsi-alliance.org/wp-content/uploads/2021/08/GSIR-20201.pdf
2. https://www.gfanzero.com/
3. https://www.breakthroughenergy.org/scaling-innovation/catalyst
4. https://unfccc.int/topics/un-climate-change-global-innovation-hub#eq-9
5. https://www.irena.org/publications/2021/Oct/Renewable-Energy-and-Jobs-Annual-Review-2021

Skontaktuj się z nami

Agnieszka Gajewska

Agnieszka Gajewska

Partnerka, PwC Polska

Tel.: +48 517 140 537

Anna Kowalewska

Anna Kowalewska

Starszy Menedżer, PwC Polska

Tel.: +48 519 507 377

Obserwuj nas