1 marca 2021 r. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opublikował ostateczną wersję wytycznych dotyczących czynników ryzyka w obszarze prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w ramach stosunków gospodarczych i transakcji okazjonalnych (EBA/GL/2021/02) (Wytyczne EBA).
Aleksandra Bańkowska
Partner PwC Legal, Adwokat, PwC Polska
Konrad Frąckowiak
Prawnik, PwC Polska
Najnowsze Wytyczne EBA uwzględniają aktualne zagrożenia związane z nielegalnym obrotem środkami finansowymi, oraz stanowią rozszerzenie obowiązujących przepisów unijnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy (Anti Money Laundering - AML) i finansowania terroryzmu (Combating the Financing of Terrorism - CFT), uzupełniając rozwiązania dotyczące oceny ryzyka wynikające z ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Ustawa AML).
Wytyczne EBA uchylają aktualne wciąż Wytyczne EBA z 2017 r. (JC/2017/37), które podobnie jak najnowsza publikacja EBA, odnoszą się do czynników ryzyka związanych z AML oraz CFT. Najnowsze Wytyczne EBA rozszerzają obowiązki wynikające ze starej wersji wytycznych, a także dodają nowe wymogi, których wdrożeniem powinny wkrótce zająć się także polskie instytucje obowiązane.
Przeanalizuj swoje procesy z obszaru KYC
Wszystkie instytucje obowiązane (w tym instytucje finansowe) obowiązane są do identyfikacji i oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do ich działalności (art. 27 Ustawy AML) a także do oceny ryzyka związanego z relacjami z ich klientami (art. 33 ust. 2 Ustawy AML).
Z uwagi na liczne zmiany w prawie unijnym dotyczącym AML oraz CFT, które miały miejsce w ostatnich latach (m.in. Dyrektywa V oraz VI AML, liczne nowe publikacje FATF oraz zmiany w ustawodawstwie krajowym poszczególnych członków UE, które modyfikowały i rozszerzały obowiązki instytucji obowiązanych w zakresie procesu oceny ryzyka), EBA zdecydowała się na ponowne podjęcie tematu w zakresie wytycznych, jakimi powinny kierować się instytucje obowiązane, gdy dokonują oceny ryzyka swojej działalności, a także gdy oceniają ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu w stosunku do swoich klientów.
Publikacja nowych Wytycznych przez EBA jest o tyle istotna, iż będzie ona wymagała dokonania przeglądu obowiązujących regulacji i procesów w zakresie Know Your Customer (KYC) przez instytucje obowiązane, w szczególności w kontekście przeprowadzanej przez nich oceny ryzyka. Uwzględnienie nowych Wytycznych EBA w procesach związanych z KYC przez polskie instytucje obowiązane nabiera szczególnego znaczenia, gdy uwzględnimy nadchodzącą nowelizację Ustawy AML, która wprowadza wiele zmian w zakresie stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. W tym zakresie, Wytyczne dostarczają wielu wskazówek interpretacyjnych, ułatwiających praktyczne stosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego przez instytucje obowiązane.
Najważniejsze zmiany
Najnowsze Wytyczne EBA zaostrzają wymagania dotyczące indywidualnych i ogólnofirmowych ocen ryzyka oraz środków należytej staranności wobec klienta (CDD), między innymi poprzez:
- dodanie nowych wytycznych dotyczących identyfikacji beneficjentów rzeczywistych, stosowania innowacyjnych rozwiązań w celu identyfikacji i weryfikacji tożsamości klientów. W tym zakresie, Wytyczne EBA wskazują np. na konieczność zachowania przez instytucje obowiązane szczególnej ostrożności, gdy te wykorzystują informacje zawarte w rejestrach beneficjentów rzeczywistych (w Polsce taki rejestr pełni Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych). Wytyczne wskazują jednoznacznie, że użycie przez instytucje obowiązane wyciągów z takich rejestrów nie zastępuje obowiązku stosowania adekwatnych i opartych na poziomie ustalonego ryzyka środków bezpieczeństwa finansowego względem identyfikacji beneficjenta rzeczywistego. Wskazany fragment Wytycznych EBA koresponduje z treścią nowelizacji Ustawy AML, która formułuje jednoznaczny zakaz wyłącznego polegania przez instytucje obowiązane na dokumentach pochodzących z tego typu rejestrów.
- wskazanie w jaki sposób instytucje finansowe powinny przestrzegać przepisów prawnych dotyczących wzmożonej należytej staranności wobec klientów mających siedzibę w krajach trzecich wysokiego ryzyka a także w stosunku do innych klientów, względem których instytucja obowiązana zidentyfikowała sytuacje podwyższonego ryzyka. Wytyczne EBA podkreślają, że instytucje obowiązane nie muszą stosować wszystkich wymienionych w ich treści wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego, gdy instytucja obowiązana zidentyfikuje podwyższone ryzyko związane z konkretnym klientem. W tym zakresie, warto wspomnieć o nowym obowiązku w zakresie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego, który wprowadza nowelizacja Ustawy AML, a co do którego stosowania Wytyczne EBA dostarczają istotnych wskazówek interpretacyjnych. Zgodnie z treścią znowelizowanego art. 44 ust. 1 pkt 1 lit. a) Ustawy AML, instytucje obowiązane stosują wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego w przypadkach stosunków gospodarczych lub transakcji związanych z państwem trzecim wysokiego ryzyka, na które składa się uzyskiwanie dodatkowych informacji dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Nowelizacja Ustawy AML nie precyzuje o jakie informacje może chodzić. Z kolei nowe Wytyczne EBA wskazują, że przykładowe, dodatkowe informacje dotyczące klienta lub beneficjenta rzeczywistego mogą mieć związek np. z członkami rodziny klienta lub beneficjenta rzeczywistego albo doświadczeniem biznesowym beneficjenta rzeczywistego w takim zakresie, w jakim informacje te odnoszą się do obecnie prowadzonych stosunków gospodarczych. Uzyskiwanie dodatkowych informacji może również polegać na przeprowadzeniu dodatkowych tzw. screeningów dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego.
Do kiedy należy wdrożyć nowe Wytyczne EBA?
Nowe Wytyczne zaczynają obowiązywać po upływie trzech miesięcy po opublikowaniu tłumaczeń Wytycznych we wszystkich językach urzędowych UE. Termin zgłoszenia przez właściwe krajowe organy, czy zamierzają one wprowadzić do porządku prawnego przedmiotowe Wytyczne, upływa dwa miesiące po opublikowaniu przedmiotowych tłumaczeń Wytycznych.
Oczekiwaniem EBA jest, aby wszystkie podmioty obowiązane do stosowania Wytycznych wdrożyły niezbędne zmiany nie tylko do swoich procedur wewnętrznych dotyczących AML, ale również faktycznych procesów służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Ewolucja, nie rewolucja
Nowe Wytyczne EBA, choć nie wprowadzają rewolucji w zakresie metodyki wykonywania oceny ryzyka przez instytucje obowiązane, to stanowią przedłużenie aktualnego trendu zwiększania wymogów regulacyjnych w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w szczególności w obszarze usług płatniczych (patrz nowe wymogi dot. AML i CFT względem PISP oraz AISP) oraz nowoczesnych usług finansowych (crowdfunding).
Uwzględniając fakt, iż polskie instytucje obowiązane powinny wkrótce rozpocząć procesy wdrożenia zmian wynikających z nowelizacji Ustawy AML, to wdrożenie tych rozwiązań może przebiegać symultanicznie, szczególnie biorąc pod uwagę, że zakres zmian wprowadzanych przez Wytyczne EBA oraz nowelizację Ustawy AML dotyczy głównie stosowania przez instytucje obowiązane środków bezpieczeństwa finansowego względem swoich klientów.
Zagadnienia powiązane
Skontaktuj się z nami
Obserwuj nas
