Nowelizacja ustawy AML a Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Jakie zmiany dotyczące rejestru beneficjentów rzeczywistych wprowadza znowelizowana ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu?

Odnosząc się do zmian wprowadzonych przez nowelizacją to należy zwrócić uwagę na szerszy katalog podmiotów zobligowanych do zadeklarowania w CRBR swojego beneficjenta. Oprócz dotychczas wymienionych w ustawie niektórych spółek prawa handlowego obowiązek ten będzie dotyczył także: trustów (z ograniczeniem do tych, których powiernicy mają miejsce zamieszkania albo nawiązują stosunki gospodarcze / nabywają nieruchomość w Polsce, w imieniu lub na rzecz trustu), spółek partnerskich, spółek i spółdzielni europejskich, europejskich zgrupowań interesów gospodarczych, stowarzyszeń podlegających wpisowi do KRS oraz fundacji. 

Fakt, że więcej podmiotów, w tym fundacje czy stowarzyszenia, będzie ujawniać informacje o swoich beneficjentach rzeczywistych w CRBR, może wydawać się ułatwieniem dla instytucji obowiązanych w ramach realizacji procesów AML/KYC wobec swoich klientów. Należy jednak pamiętać, że znowelizowane przepisy omawianej ustawy nie pozwalają, aby przy stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego polegać wyłącznie na danych z CRBR (ani odpowiednich rejestrach w państwach UE). Instytucje finansowe oraz inne podmioty objęte reżimem ustawy AML muszą identyfikować beneficjenta zgodnie z podejściem opartym o ocenę ryzyka (risk based approach), co w praktyce oznacza uwzględnienie szeregu informacji na temat klienta, w tym zbadanie jego struktury własnościowej. Co więcej, znowelizowana ustawa nakłada obowiązek odnotowywania rozbieżności pomiędzy informacjami, które instytucja sama ustaliła przy weryfikacji klienta (np. analizując jego strukturę własnościową)  a danymi dostępnymi w CRBR, sam sposób ich rejestrowania powinien być opisany w wewnętrznej procedurze AML. Potencjalne niezgodności będą musiały być wyjaśniane przez instytucje obowiązane, a jeśli się potwierdzą, wraz z odpowiednią dokumentacją  zgłaszane Ministrowi Finansów (Minister Finansów może na mocy rozporządzenia przekazać swoje kompetencje w zakresie CRBR Krajowej Administracji Skarbowej), który z kolei będzie uprawniony do wszczęcia postępowania w celu weryfikacji czy dane zamieszczone w rejestrze są prawidłowe i wydania decyzji o ich ewentualnym sprostowaniu. Uprawnienie do zgłaszania rozbieżności z posiadanymi przez siebie informacjami otrzymały także jednostki współpracujące z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej (GIIF) czyli np. organy administracji rządowej i publicznej, Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) czy Najwyższa Izba Kontroli (NIK). 

Z kolei, jeżeli chodzi o zakres danych zgłaszanych do rejestru nastąpi tylko jedna zmiana, zgodnie z nowymi przepisami instytucje obowiązane będą musiały zgłaszać wszystkie posiadane przez beneficjenta rzeczywistego obywatelstwa, co ma zaadresować ryzyka związane z nierezydentami. 

W nowelizacji ustawy uściślono także przepisy dotyczące sankcji, w ten sposób, że kara w wysokości do 1 mln złotych dotyczyć będzie nie tylko, jak dotychczas, niedopełnienia obowiązku zgłoszenia danych do CRBR, ale również podania danych niezgodnych ze stanem faktycznym. Ponadto z konsekwencjami finansowymi będą musieli się liczyć także sami beneficjenci, którzy nie dostarczą kontrolowanemu przez siebie podmiotowi informacji, podlegających zgłoszeniu do rejestru. 

Podsumowując, projektowane zmiany nałożą nowe obowiązki na szerszy krąg podmiotów gospodarczych. Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia z wyjątkiem przepisów dotyczących właśnie CRBR - podmioty, które dopiero nową ustawą zostały zobowiązane do zgłoszenia swoich beneficjentów będą miały na to 6 miesięcy, taki sam okres przejściowy będzie obowiązywał dla weryfikacji danych zawartych w rejestrze czy wpisania tam wszystkich obywatelstw beneficjenta. Biorąc pod uwagę, że projekt znajduje się obecnie na etapie prac legislacyjnych w  Sejmie, wydaje się, że instytucje podlegające reżimowi AML w tym zakresie powinny przygotować się na realizację nowych obowiązków jeszcze w tym roku.