Podsumowanie regulacyjne 2021 roku

Truizmem jest stwierdzenie, że żyjemy w świecie, w którym regulacje prawne stają się coraz bardziej skomplikowane, a tempo zmian legislacyjnych bywa zatrważające. Branża R&C nie jest tu wyjątkiem. Poniżej przedstawiamy telegraficzny skrót wyzwań regulacyjnych, które istotnie wpływały na biznes w 2021 roku i które w naszej ocenie nadal będą miały duże znaczenie dla branży w najbliższych latach.

Regulacje pandemiczne

Omawiając 2021 r. od strony regulacyjnej nie sposób nie wspomnieć o pandemii COVID-19. Zaostrzanie i luzowanie obostrzeń, ustanawianie zasad dotyczących obowiązkowej kwarantanny czy też nauka zdalna miały bezpośredni wpływ na branżę retail, zarówno w odniesieniu do liczby klientów, jak i dostępnych pracowników. Różnego rodzaju regulacje ochronne, popularne „tarcze”, z jednej strony wspomagały przedsiębiorców z branży, a z drugiej wiązały się z licznymi wyzwaniami prawnymi czy też raportowymi, którym niełatwo było podołać.

Z uwagi na dynamikę sytuacji trudno jest przewidzieć jak będą kształtowały się dalsze rozwiązania prawne w obszarze pandemii. Pytania, które się pojawiają to m.in.:

czy wprowadzone zostaną nowe środki przeciwdziałania pandemii (np. nowe limity kupujących w sklepach)?
czy zostanie wprowadzony obowiązek albo uprawnienie do weryfikacji unijnego certyfikatu COVID w odniesieniu do pracowników lub klientów?
czy pracodawcom zostaną udostępnione skuteczne i pewne instrumenty prawne umożliwiające lub nakazujące badanie aktualnego stanu zdrowia pracowników (nie tylko w odniesieniu do COVID, ale też np. pozostawania pod wpływem alkoholu lub narkotyków)?

Jedno nie ulega wątpliwości – ciężar finansowy i organizacyjny faktycznego wdrożenia tego typu regulacji ponownie dotkliwie odczują firmy z branży retail.

Zakaz handlu w niedziele i święta

Obowiązujący częściowo od 2018, a w szerszym zakresie od 2020 r., od początku wiązał się z wieloma kontrowersjami. Liczne wyjątki od zakazu handlu przewidziane w ustawie okazały się być jej główną piętą achillesową, stąd kwestią czasu było podjęcie przez ustawodawcę działań mających na celu uszczelnienie zakazu handlu.

18 października 2021 r. Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o zakazie handlu, która weszła w życie 1 lutego 2022 r. Kluczowa z perspektywy branży R&C zmiana dotyczy wyłączenia spod zakazu placówek pocztowych. Po nowelizacji z wyłączenia mogą korzystać tylko te placówki, w których przeważająca działalność polega na świadczeniu usług pocztowych. O przeważającej działalności pocztowej świadczą dwie okoliczności, które muszą być spełnione łącznie:

wpis odpowiedniego PKD jako przeważającej działalności w rejestrze REGON;
40% przychodu danej placówki handlowej ma pochodzić z działalności pocztowej.

Ponadto, placówki handlowe korzystające z wyłączenia spod zakazu handlu muszą prowadzić miesięczną ewidencję przychodu ze sprzedaży, z podziałem na przychód z działalności objętej wyłączeniem oraz przychód z pozostałej działalności.

Należy pamiętać, że zarówno złamanie zakazu handlu, jak i brak prowadzenia ewidencji lub prowadzenie jej w sposób niezgodny z przepisami może wiązać się z karą grzywny od 1 000 do 100 000 zł. Natomiast złośliwe lub uporczywe łamanie zakazu handlu może stanowić przestępstwo z art. 218a kodeksu karnego, podlegające karze grzywny albo ograniczenia wolności do 2 lat.

Ściślejsze uregulowanie rynku e-commerce

Jeszcze kilka lat temu obszar e-commerce wydawał się być biznesowym i prawniczym Dzikim Zachodem, gdzie przez luki w prawie często – niczym w klasycznych westernach – opłacało się być zuchwałym. Jednak wraz z upływem czasu i narastaniem problemów czujne oko regulatora nie ominęło również e-handlu. Obecnie e-commerce podlega coraz ściślejszym regulacjom, choć nadal z uwagi swoją naturę rozwiązania prawne będą miały trudność z nadążaniem za rozwojem tego rynku.

Jednym z kluczowych trendów, który w naszej ocenie będzie kontynuowany w najbliższych latach, jest wzmacnianie pozycji prawnej e-konsumentów. Jego wyrazem było m.in. rozszerzenie w 2021 r. prawa do „konsumenckiego” odstąpienia od umowy zawartej na odległość na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Wiązało się to z koniecznością zmian i aktualizacji regulaminów sklepów internetowych oraz wzorów umów stosowanych przy tego typu klientach.

Kolejnym tematem, który w 2021 r. był szeroko dyskutowany, jest handel alkoholem przez Internet. Brak regulacji prawnej dedykowanej tej działalności sprawia, że firmy z branży e-commerce muszą zmagać się z niejasnymi i nieprecyzyjnymi przepisami dotyczącymi sprzedaży alkoholu tradycyjnymi kanałami, które trudno jest interpretować i stosować w odniesieniu do e-handlu. Przekłada się to na wysoki poziom niepewności i ryzyka prawnego tego typu działalności.

Problem ten zdaje się dostrzegać Ministerstwo Rozwoju, które w 2021 r. poinformowało o prowadzeniu prac mających na celu określenie statusu prawnego sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet. Być może 2022 rok przyniesie wyczekiwaną regulację prawną w tym zakresie.

Podatek minimalny

Nowa danina wprowadzona w ramach Polskiego Ładu, popularnie zwana też podatkiem od korporacji, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r. Wbrew tej nazwie i narracji resortu finansów, podatek ten obejmie w praktyce wszystkie spółki, podatkowe grupy kapitałowe oraz zakłady zagranicznych przedsiębiorców, które w roku podatkowym:

poniosą stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, albo
będą miały udział dochodów ze źródła przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych nie mniejszy niż 1%,

bez względu na kryterium wielkościowe danego podatnika. Na szczęście ustawodawca przewidział katalog podmiotów, których podatek minimalny nie będzie obowiązywał. Są to:

podmioty rozpoczynające działalność (wyłączenie obowiązuje w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych);
przedsiębiorstwa finansowe;
podmioty, które uzyskały przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym dany rok podatkowy;
podmioty, których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i nieposiadające udziałów / akcji / jednostek uczestnictwa w innych podmiotach;
podmioty, u których większość przychodów operacyjnych w danym roku podatkowym została uzyskana w związku z
- eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych,
- wydobywaniem kopalin, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach,
podmioty wchodzące w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio 75% udział w kapitale za pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli
- rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz
- obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 1%.

Stawka podatku minimalnego wynosi 10%, a jej podstawę stanowi suma czterech elementów:

4% wartości przychodów (innych niż pochodzących z zysków kapitałowych); plus
kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów finansowania dłużnego przekraczających wartość 30% tzw. EBITDA podatnika; plus
kwota poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów usług lub praw niematerialnych przekraczających wartość 3 mln PLN plus 5% tzw. EBITDA; plus
wartości odroczonego podatku dochodowego wynikającego z ujawnienia w rozliczeniach podatkowych niezamortyzowanej WNiP w zakresie, w jakim skutkuje ona zwiększeniem zysku brutto albo zmniejszeniem straty brutto.

Podstawę opodatkowania można pomniejszych m.in. o wartość darowizn czy ulg B+R, natomiast sam podatek minimalny będzie pomniejszany o kwotę CIT należnego za ten sam rok podatkowy.

Z perspektywy branży R&C podatek minimalny może być szczególnie dotkliwy, bowiem jednym z elementów służących do obliczania podstawy opodatkowania jest przychód. Nie ma przy tym znaczenia ani wielkość podatnika, ani poziom zatrudnienia. Biorąc pod uwagę fakt, że dla firm z sektora handlowego charakterystyczne są wysokie poziomy przychodów połączone z niską marżowością, to nowa danina może okazać się dla nich wyjątkowo uciążliwa.

Strategia podatkowa

W 2021 r. w ramach art. 27c ustawy o CIT wprowadzony został obowiązek publikowania informacji o realizowanej strategii podatkowej.

Obowiązek ten dotyczy:

podatników indywidualnych, których przychody przekroczyły 50 mln euro;
podatkowych grup kapitałowych (bez względu na wartość przychodów i dotyczy grupy jako całości oraz wszystkich spółek wchodzących w jej skład).

Informacja obejmująca 2020 r. powinna zostać przygotowana i opublikowana do 31 grudnia 2021 r. na stronie internetowej podatnika. W tym samym terminie należy też poinformować naczelnika właściwego urzędu skarbowego o adresie strony internetowej, na której publikowana jest informacja o realizacji strategii podatkowej. Niewykonanie tego obowiązku może skutkować karą pieniężną w wysokości do 250 000 zł.

Informacja o strategii podatkowej powinna obejmować m.in.:

stosowane procedury i procesy dotyczące zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów podatkowych i zapewniających ich prawidłowe wykonanie;
liczbę przekazanych informacji o schematach podatkowych (MDR) z podziałem na podatki;
transakcje z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza 5% sumy bilansowej aktywów;
dokonywanie rozliczeń w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową;
planowane lub podejmowane działania restrukturyzacyjne;
złożone wnioski o wydanie interpretacji podatkowej, wiążącej informacji stawkowej (WIS) i wiążącej informacji akcyzowej (WIA);
informację o dobrowolnych formach współpracy z organami KAS.

Wskazujemy, że ustawa o CIT nie definiuje czym dokładnie jest sama strategia podatkowa oraz jakie konkretnie procedury podatkowe powinien posiadać podatnik. Na pewno warto, by były one odpowiednio przystosowane do specyfiki danego podatnika oraz by chroniły osoby odpowiedzialne za kwestie podatkowe przed ryzykiem prawnym, zwłaszcza w obszarze karnoskarbowym, w którym z roku na rok obserwujemy zwiększoną aktywność organów KAS.