Mieczysław Gonta
Partner PwC, lider zespołu ds. handlu detalicznego i dóbr konsumpcyjnych w PwC CEE
Tomasz Barańczyk
Partner i lider inicjatyw ESG w PwC Polska
Sektor dóbr konsumenckich i handlu detalicznego jest szczególnie wrażliwy na kwestie zrównoważonego rozwoju. Oczekiwania wobec firm są wysokie - dziś konsumenci, chociaż wciąż wrażliwi na czynnik cenowy, coraz większą uwagę przykładają do czynników środowiskowych i społecznych. Ich wybory są bardziej świadome niż jeszcze kilka lat temu.
W życie wchodzą także liczne regulacje, które kładą nacisk na transparentne działania i większą odpowiedzialność przedsiębiorstw. Dlatego dziś, aby firmy zachowały przewagę konkurencyjną i prężnie się rozwijały, nie mogą pomijać kwestii ESG.
Z przeprowadzonego przez nas badania wynika jednak, że branża dóbr konsumenckich wciąż ma wiele do zrobienia w tym zakresie. Oto trzy kluczowe wnioski. Po pierwsze, zrównoważony rozwój wciąż nie jest uwzględniany w strategiach biznesowych. Jedynie 20% przebadanych przez nas firm zadeklarowało obecność jasno określonych celów zrównoważonego rozwoju w swoich strategiach biznesowych. To dane dla polskich spółek. Sytuacja w firmach z centralą zagraniczną wygląda bowiem zupełnie inaczej, ponieważ odsetek ten wzrasta aż do 67%.
Po drugie, zaledwie 25% ankietowanych przedsiębiorstw zrealizowała lub realizuje znaczącą liczbę procesów związanych z raportowaniem zrównoważonego rozwoju. To niepokojąco niewielki odsetek, zwłaszcza biorąc pod uwagę wchodzące w życie regulacje zobowiązujące do raportowania, jak np. unijna dyrektywa CSRD. Co więcej, aż 81% respondentów nie jest obecnie gotowych w aspekcie technologicznym do takiego raportowania.
Po trzecie, raportowanie danych ESG to także istotny czynnik wpływający na relacje biznesowe. Jak wynika z naszego raportu, 78% firm nie przeprowadziło dotąd oceny ryzyk związanych z ESG w swoich łańcuchach dostaw, a ocenę profilu ESG dostawców deklaruje jedynie 13% badanych.
Jak działania ESG wpływają na strategię przedsiębiorstwa?
Budowanie strategii ESG odgrywa coraz większą rolę w sektorze dóbr konsumenckich, co w perspektywie długofalowej przełoży się na wymierne korzyści biznesowe.
Doświadczenia globalne pokazują, że największe firmy z sektora już od wielu lat podejmują działania w obszarze ESG, począwszy od ograniczenia wykorzystania surowców nieodnawialnych, redukcji emisji CO2, aż po aktywne wspieranie społeczności lokalnych, ochronę praw człowieka i poprawę warunków pracy. Ich zaangażowanie w kwestie ESG jest często kluczowym elementem strategii biznesowych, których celem jest zarówno generowanie zysków, jak i tworzenie pozytywnego wpływu społecznego i środowiskowego.
Przez ostatnie lata zauważyć można znaczący wzrost zainteresowania aspektami ESG ze strony firm na rodzimym rynku. Warto jednak podkreślić, że wciąż około połowa badanych firm nie posiada kompletnej strategii zrównoważonego rozwoju. Uwzględnianie strategii ESG oraz pojedynczych aspektów zrównoważonego rozwoju w strategii biznesowej firmy jest istotne i może przynieść wiele korzyści, jak między innymi:
Budowanie wartości przedsiębiorstwa w oczach klientów, pracowników, inwestorów i pozostałych interesariuszy oraz poprawa wizerunku firmy i marki
Łatwiejszy dostęp do nowych źródeł finansowania i korzystniejszych warunków kredytowych
Zmniejszenie kosztów energii elektrycznej oraz pozostałych mediów
Zwiększenie zwrotu z inwestycji
Poczucie bezpieczeństwa oraz świadomość klientów, że produkty są zgodne z wymogami środowiskowymi
Większe możliwości w nawiązywaniu kontaktów z nowymi partnerami biznesowymi
Zwiększenie motywacji pracowników
Przejrzysta struktura odpowiedzialności za aspekty ESG
Obszary ESG, które obejmuje operacjonalizacja strategii wśród badanych firm
Badane przedsiębiorstwa deklarują wdrażanie zrównoważonych rozwiązań w obszarze redukcji emisji, dekarbonizacji, optymalizacji zużywanej energii i wody. Widać rosnącą świadomość w obszarze społecznym i dbałość o dobrostan pracowników i ich rozwój, jak również zaangażowanie się w tematy dotyczące różnorodności i zapewniania równych szans pracownikom.
Wciąż dużym wyzwaniem pozostaje komunikacja przedsiębiorstwa z interesariuszami na tematy związane z ESG, w tym na obszar ładu korporacyjnego. Nadal zauważalna jest relatywnie mała świadomość i liczba podejmowanych działań dotyczących łańcucha wartości oraz relacji z dostawcami i użytkownikami końcowymi.
Raportowanie ESG, czyli jak firmy zbierają i prezentują dane niefinansowe?
Raportowanie niefinansowe to wyzwanie związane z wdrożeniem nowych procesów
Dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. CSRD) jest odpowiedzią Unii Europejskiej na zaangażowanie w zrównoważony rozwój i stanowi znaczącą zmianę w raportowaniu korporacyjnym.
Nowe obowiązki wprowadzają wymóg przeprowadzenia analizy podwójnej istotności, która powinna obejmować nie tylko ryzyka i szanse związane z prowadzoną działalnością, ale również wpływ, jaki firma ma na środowisko i społeczeństwo. Z tego powodu od firm wymagane jest dokonanie analizy nie tylko na poziomie firmy, ale także jej łańcucha wartości, oraz rzetelne zarządzanie ujawnieniami liczbowymi i jakościowymi (standardy ESRS).
Czy wasza firma zrealizowała lub jest w trakcie realizacji następujących procesów w obszarze raportowania ESG (pytanie wielokrotnego wyboru)
61% respondentów deklaruje przeprowadzenie analizy śladu węglowego, jednak z odpowiedzi nie wynika, czy analiza kompleksowo pokryła wszystkie zakresy emisji, włącznie z zakresem 3, który często stanowi największy udział w emisjach większości przedsiębiorstw.
Dobrym prognostykiem jest 37% respondentów deklarujących realizację analizy podwójnej istotności, ponieważ pokazuje to chęć dostosowania się do najnowszych wymogów raportowych, wprowadzonych przez Dyrektywę CSRD i świadczy o dojrzałości podmiotów podejmujących tego rodzaju proces.
Narzędzia technologiczne mają potencjał znacznie ułatwić proces dostosowania się do nowych wymogów raportowania
Nowe regulacje wymagają, żeby dane niefinansowe były prezentowane w ustandaryzowanym formacie cyfrowym. Rola narzędzi informatycznych w zapewnieniu rzetelności i wiarygodności procesu zarządzania danymi niefinansowymi jest nie do przecenienia - rozwiązania cyfrowe ułatwiają uporządkowane gromadzenie, zarządzanie i raportowanie danych ESG, które pochodzą z różnych obszarów działalności firmy, często zarówno w formie jednostkowej jak i skonsolidowanej. Zapewniają strukturalne podejście do raportowania zrównoważonego rozwoju oraz gwarantują, że prezentowane dane są rzetelne, porównywalne i mogą zostać poddane atestacji.
Czy wasza firma korzysta z narzędzi technologicznych do zarządzania danymi ESG? (jednokrotny wybór)
Firmy rozpoznają potencjał narzędzi technologicznych do gromadzenia i zarządzania danymi ESG, jednak mniej niż 1/5 firm aktywnie z nich korzysta. To zdecydowanie obszar do poprawy, biorąc pod uwagę stopień szczegółowości nowych ujawnień zgodnie ze standardami ESRS. Wykorzystanie dedykowanych narzędzi wspierających zarówno proces zbierania danych, jak i obliczania wymaganych wskaźników to właściwy kierunek.
Fakt, że jedynie około połowa z ponad 70% respondentów, którzy deklarują brak narzędzi, planuje ich wykorzystanie w przyszłości wskazuje na to, że istnieje duża potrzeba na rynku, w aspekcie edukacyjnym nt. znaczenia odpowiednio wdrożonego systemu zarządzania danymi.
Łańcuch dostaw jako źródło szans lub ryzyk w działaniach ESG
Projektowane i obowiązujące regulacje z zakresu ESG są sygnałem, że włączanie aspektów ESG do ogólnofirmowego zarządzania ryzykiem staje się ważnym elementem zarządzania łańcuchem dostaw.
Unia Europejska, jak i wybrane kraje członkowskie zintensyfikowały swoje działania, skupiając się między innymi na legislacji dotyczącej systemu należytej staranności.
Przyjęta w styczniu 2023 r dyrektywa w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD) nakłada na duże przedsiębiorstwa obowiązki dotyczące oceny rzeczywistego i potencjalnego niekorzystnego wpływu na prawa człowieka i środowisko, w odniesieniu do własnej działalności, działalności jej spółek zależnych oraz działalności prowadzonej przez partnerów biznesowych, w tym dostawców.
Łańcuchy dostaw wykraczają poza podstawową działalność firmy, narażając ją na ukryte i niekontrolowane ryzyko, zwykle powodowane przez czynniki ESG, takie jak:
- wyczerpywanie się zasobów naturalnych,
- łamanie praw człowieka,
- korupcja.
Kwestie te mogą zdecydowanie zaszkodzić reputacji, działalności i wynikom finansowym przedsiębiorstw. Badania pokazują, że łańcuch dostaw ma ogromny wpływ na zrównoważony rozwój firmy, dlatego tak istotne jest budowanie odpornego łańcucha dostaw. Jednocześnie, jak pokazują wyniki przeprowadzonego przez nas badania, do 90% wpływu przedsiębiorstwa na zrównoważony rozwój pochodzi z jej łańcucha dostaw, a tylko 22% respondentów deklaruje, że ocenia ryzyka ESG w swoim łańcuchu dostaw. To jasny sygnał, że ten obszar wymaga szczególnej uwagi i zaangażowania firm z sektora.
Aspekty ESG brane pod uwagę przez respondentów w trakcie oceny dostawców
*GOZ - Gospodarka o obiegu zamkniętym
Analiza profilu dostawców jest dużo częściej wykonywana przez przedsiębiorstwa niż dwa lata temu, ale to wciąż temat marginalizowany
Firmy uwzględniające w swojej strategii biznesowej aspekty ESG coraz częściej zarządzając swoim łańcuchem dostaw zwracają uwagę nie tylko na kwestie śladu węglowego, ale również na aspekty społeczne i ład korporacyjny.
22% badanych firm deklaruje, że przeprowadziło chociaż jednorazowo analizę dostawców, która uwzględniła kwestie ESG. To nie kwestie środowiskowe są wiodącymi w ocenie dostawców, a aspekt społeczny uwzględniający bezpieczeństwo w miejscu pracy i przestrzeganie praw człowieka.
O badaniu
Na niniejszy raport składają się wyniki polskiego badania przeprowadzonego przez firmę European Conferences United na zlecenie PwC Polska.
Badanie miało formę ankiety online (CAWI) i przeprowadzone zostało w lutym 2024 roku wśród 112 spółek z sektora handlowego i FMCG, prowadzących działalność w Polsce.
Raport ESG w handlu detalicznym i dobrach konsumenckich
Skontaktuj się z nami
