Czy można odzyskać straty poniesione w trakcie pandemii?

Dlaczego warto już dziś pomyśleć o przyszłych sporach?

Zdecydowana większość przedsiębiorstw ponosi obecnie straty w związku z pandemią COVID-19. Roszczenia mogą być dochodzone w ramach różnych mechanizmów: przeciwko partnerom biznesowym, w ramach polis ubezpieczeniowych, jako straty/szkody zgłoszone organom publicznym w odpowiedzi na rozporządzenia lub na mocy dwustronnych umów inwestycyjnych. 

Mechanizm, który może być zastosowany w poszczególnych przypadkach zależy od konkretnej sytuacji i powinien zostać oceniony przez doradców prawnych. Niezależnie jednak od wybranego mechanizmu, proces kwantyfikacji strat jest podobny, a rozpoczęcie tego procesu powinno zostać zainicjowane na jak najwcześniejszym etapie.

Z punktu widzenia mechanizmów mających na celu zrekompensowanie strat już poniesionych (damnum emergens), jak i utraconych korzyści/zysków (lucrum cessans) to na stronie poszkodowanej spoczywa na ogół obowiązek udowodnienia zasadności roszczeń. To powód musi wykazać, że poniósł szkodę, jej wysokość oraz związek pomiędzy poniesioną szkodą a konkretnym zdarzeniem (np. zerwaniem kontraktu). Strona poszkodowana bardzo często musi również wskazać, że podjęła uzasadnione kroki w celu złagodzenia poniesionych strat i ujawnić czy straty te zostały już w pełni lub częściowo zrekompensowane w inny sposób.

Ponieważ wykazanie powyższego wymaga przedstawienia wielu informacji (faktów, danych, dokumentów, korespondencji itd.), należy zadbać, aby informacje te nie zostały utracone. Dlatego ważne jest, żeby działać już teraz i rozpocząć zbieranie ewentualnych dowodów w związku z potencjalnymi stratami. 

Jakie działania należy podjąć teraz, żeby móc odzyskać straty w przyszłości?

• Przegląd wszelkich umów, które mogą stanowić podstawę do roszczenia o rekompensatę za rzeczywiście poniesioną stratę, utracone przychody lub zobowiązanie do zwrotu kosztów kontrahentowi. Istotne jest również zbadanie warunków umów, które mogą odnosić się do bieżącej, wyjątkowej sytuacji, i które mogą prowadzić do ograniczenia lub unieważnienia prawa do odszkodowania.
  
• Określenie informacji i danych niezbędnych do udokumentowania straty oraz terminu, w którym powinno zostać złożone roszczenie wraz z dodatkową dokumentacją. Jeśli nie jest jasne, jakie dokładnie informacje są niezbędne do udokumentowania szkody, należy je skonsultować z prawnikiem, wyjaśnić z doradcą, firmą ubezpieczeniową czy brokerem ubezpieczeniowym.
• Odpowiednie wdrożenie procesów wewnętrznych umożliwiających gromadzenie w określonym miejscu informacji potrzebnych do udokumentowania szkody. Zgodnie z dobrymi praktykami, wskazane jest zidentyfikowanie na początku szerszego zakresu istotnych danych, który będzie można w przyszłości potencjalnie ograniczyć. Uzupełnienie pierwotnie niepełnych danych może okazać się dużo trudniejszym zadaniem.
  
• Jeśli ewentualnie dochodzone odszkodowanie obejmuje utracone przychody lub straty poniesione w wyniku konkretnego działania partnerów biznesowych, warto skorzystać z usługi eksperta i omówić jakiego rodzaju dokumentacja może być potrzebna do obliczenia straty. Niezbędne dokumenty, mogą różnić się w zależności od zastosowanej metody kalkulacji straty. Zastosowana metoda będzie z kolei zależna od danej sytuacji, tj. charakteru szkody, branży, w której działa przedsiębiorstwo lub też sytuacji finansowej samego przedsiębiorstwa. Należy również wziąć pod uwagę okres, w którym straty zostaną poniesione oraz wskazanie czy wystąpiła szkoda trwała.
  
• Złożenie pozwu o odszkodowanie - pozew powinien zawierać wszystkie istotne informacje i przedstawiać sprawę jak najbardziej kompleksowo. Istotna jest również podstawa prawna dochodzonego roszczenia wskazana w pozwie, ponieważ jej nieprawidłowe sformułowanie może doprowadzić nawet do oddalenia powództwa. Niezależnie od tego istotnym jest, aby pozew został złożony w odpowiednim czasie, a więc przed upływem okresu przedawnienia roszczenia.
  
• W ramach przygotowań do odzyskania straty należy udokumentować nie tylko dowody na jej zaistnienie, lecz także wszelkie działania podejmowane przez organizację w celu łagodzenia skutków kryzysu.
  
• W przypadku prowadzenia działalności międzynarodowej bądź współpracy z zagranicznymi kontrahentami, ważne jest, aby dokładnie monitorować zmiany we wszystkich jurysdykcjach, w których działają Państwa przedsiębiorstwa. Zmiany i ograniczenia w innych krajach mogą mieć wpływ na Państwa działalność.