Czy można zwolnić banki zależne od banków z innych państw UE z wymogów kapitałowych i płynności celem przyspieszenia integracji rynków finansowych UE?

15/01/20

Piotr Bednarski z PwC Polska i Brian Polk z PwC UK w grudniowym numerze czasopisma „Bezpieczny Bank” (wydawanego przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny) przedstawiają kwestie integracji sektorów finansowych w UE i analizują argumenty za i przeciw stosowaniu zwolnień z obowiązujących dziś przepisów UE nakazujących utrzymywanie kapitału i płynności w bankach zależnych od banków z siedzibą w UE. Proponują także alternatywne opcje.

Sektor finansowy UE - stan aktualny

Wspólnym tematem publicznych dyskusji nt. aktualnego stanu i przyszłości sektora finansowego Unii Europejskiej (UE) jest zwiększenie poziomu integracji tego sektora. Na poziomie szczegółowych rozwiązań cel ten jest różnie rozumiany i realizowany. Jedną z propozycji jest ograniczenie fragmentacji w zakresie regulacji i nadzoru sektora bankowego (m.in. wyrażonej w zbyt wielu opcjach narodowych, braku harmonizacji przepisów w UE, różnicach w dostępie do kredytu w różnych krajach UE). Inni jako sposobu integracji sektora finansowego upatrują w zwiększeniu różnych form finansowania transgranicznego w UE, większej roli bankowości transgranicznej, zwłaszcza w kredytowaniu realnych gospodarek w UE. Niektórzy jako miarę integracji ntegracji sektora bankowego widzą głównie wzrost fuzji transgranicznych wśród banków. Politycy, banki, urzędnicy UE oraz niektórzy analitycy rynku źródeł problemu słabej integracji lub fragmentacji sektora finansowego UE upatrują  m.in. w zbyt restrykcyjnych przepisach ostrożnościowych, blokujących swobodne przesuwanie kapitału i płynności w ramach dużych, międzynarodowych grup bankowych, celem optymalnego ich wykorzystania.  

Efekty tej dyskusji oraz działań politycznych i legislacyjnych mają i będą miały duży wpływ na wielkie grupy bankowe, które działają transgranicznie w UE, na to w jaki sposób będą funkcjonować, jak będą alokować kapitał czy też jak skutecznie będą konkurować z bankami spoza UE.

Integracja finansowa czy fragmentacja?

Jedna z propozycji zwolenników głębszej integracji sektorów finansowych UE polega na potraktowaniu strefy euro jako jednej jurysdykcji (mimo wciąż istniejących znaczących różnic w przepisach krajowych jak prawo upadłościowe, kodeks cywilny), w której banki powinny mieć możliwość w pełni scentralizowanego zarządzania kapitałem i płynnością, co jest rozumiane jako swobodne przesuwanie płynności i kapitału w ramach podmiotów należących do tych samych grup bankowych w UE. Zwolennicy takiej integracji argumentują, że fragmentacja finansowa utożsamiana z utrzymaniem obecnego systemu wymogów kapitałowych i płynnościowych na poziomie banków zależnych w krajach przyjmujących jest niekorzystna dla realnej gospodarki w UE oraz konkurencyjności banków europejskich.

Dlaczego? 

Ponieważ nie dokonuje się efektywna alokacja kapitału istniejącego w grupie - tam gdzie byłby on najbardziej optymalnie wykorzystywany. Kapitał ten jest blokowany w bankach zależnych w krajach przyjmujących („deep pockets of capital and liquidity” in Host countries). Dlatego też zwolennicy tak rozumianej integracji deklarują potrzebę odejścia od tych wymogów oraz „uwolnienia” kapitału i płynności. Postulują zatem wprowadzenie zwolnień z obowiązku ich utrzymywania lokalnie w bankach zależnych (capital and liquidity waivers). Jednak wiele państw członkowskich UE, zwłaszcza tych z dominującym udziałem banków z kapitałem zagranicznym, kwestionuje takie rozwiązania, argumentując, że aktualne przepisy nakazujące utrzymywanie lokalnego kapitału i płynności są potrzebne i nie można ich zmieniać bez odpowiednich gwarancji dla krajów przyjmujących. Zaś postulowane znaczące ograniczanie opcji narodowych jest ryzykowne, bo może wpływać negatywnie na efektywność lokalnych nadzorców i banków centralnych w radzeniu sobie z lokalnymi zagrożeniami dla stabilności finansowej.

Jakie narzędzia mogą pomóc w zwiększeniu integracji sektorów finansowych w UE?

W dyskusji na temat integracji sektorów finansowych w UE wskazuje się na miary ilościowe takie jak skala kredytowania transgranicznego czy poziom fuzji i przejęć w UE. A te nie są wciąż, 10 lat po kryzysie, na wysokim poziomie. Powstaje zatem pytanie jakie narzędzia mogą pomóc w zwiększeniu integracji sektorów finansowych w UE?

Wg obowiązującego stanu prawnego bankowość transgraniczna w UE może obecnie być realizowana na trzy podstawowe sposoby: poprzez spółki (banki) zależne, poprzez oddziały paszportowane lub za pośrednictwem zdalnego, transgranicznego świadczenia usług. 

Aby pobudzić integrację, w tym rozwój bankowości transgranicznej w strefie euro, decydenci, tj. politycy, władze Unii Bankowej (UB) jak np. nadzór bankowy Unii Bankowej w ECB, koncentrują się na ukończeniu konstrukcji UB oraz ograniczeniu opcji przyznanych nadzorcom krajowym w zakresie stosowania przepisów (a także praktyk) nadzorczych. Decydenci Ci coraz częściej zastanawiają się nad przyjęciem zasad, które pozwoliłyby na elastyczne alokowanie kapitału i płynności na poziomie grup bankowych i zwolnienia z obowiązku utrzymywania kapitału, płynności oraz MREL w bankach zależnych. W listopadzie 2016 r. we wstępnych wersjach tekstów nowelizacji rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych (CRR), dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych (CRD IV) oraz dyrektywy w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków (BRRD), Komisja Europejska zaproponowała dopuszczenie, pod pewnymi warunkami, stosowania zwolnienia z utrzymywania kapitału, płynności i MREL (minimalne wymagane kwalifikowalne zobowiązania) w bankach zależnych od grup bankowych z siedzibą w UE. Propozycje te spotkały się ze sprzeciwem i nie zostały ostatecznie przyjęte w opublikowanym w 2019 r.  kompromisowym tekście CRR 2.0, CRD V i zmienionej dyrektywie BRRD. To wszystko z powodu braku poparcia ze strony różnych państw członkowskich. Ale argumenty zarówno za taką zmianą jak i przeciw niej nie zniknęły.

Możliwe rozwiązania

Tak więc, jeśli UE chce wspierać większą integrację sektorów finansowych, bardziej konkurencyjne usługi bankowe dla klientów i silniejsze banki UE konkurujące z bankami spoza UE, to następujące rozwiązania mogą pomóc:

  • działania nowej Komisji Europejskiej (we współpracy z PE i Radą) oraz samych grup bankowych mające na celu dostarczenie skutecznych prawnie gwarancji, zapewniających wsparcie w sytuacji kryzysu dla banków zależnych w państwach przyjmujących, ze strony krajów macierzystych (DGS i resolution fund) i podmiotów dominujących w tych krajach. To stworzyłoby przesłanki, aby państwa przyjmujące zgodziły się na zwolnienie z utrzymywania pełnych wymogów w zakresie kapitału i płynności w lokalnych bankach zależnych; lub
  • zakończenie budowy Unii Bankowej, w szczególności europejskiego systemu gwarantowania depozytów w celu ułatwienia przekształcania banków w oddziały instytucji kredytowych,
  • lub oba!

 

Co więcej w artykule?

Artykuł omawia też warunki wstępne, które należałoby przyjąć, aby umożliwić rozsądne stosowanie takich zwolnień. Autorzy wskazują że, aby zrealizować postulat zwolnienia z utrzymywania kapitału i płynności w bankach zależnych, nowa Komisja Europejska powinna dokonać przeglądu istniejących rozwiązań prawnych i zaproponować takie rozwiązania i mechanizmy bezpieczeństwa, które dadzą znacznie lepsze gwarancje dla krajów przyjmujących (goszczących, Host countries) ze strony transgranicznych grup bankowych (podmiotów dominujących) i krajów macierzystych (pochodzenia, Home countries). Takie gwarancje podpisane przez grupy bankowe i władze kraju macierzystego powinny dawać władzom kraju przyjmującego pewność, że będą dysponować narzędziami i zasobami do radzenia sobie z kryzysem w takich bankach, w sytuacji gdy takie banki zależne (od innych banków z UE na ich terytorium) nie będą utrzymywać wymaganego aktualnymi przepisami kapitału i płynności, bo w wyniku zastosowania zwolnień mogą one zostać przesunięte do innych podmiotów w ramach grup bankowych działających w UE.

Autorzy analizują również alternatywy dla stosowania zwolnień z utrzymywania kapitału i płynności, takie jak rozszerzenie wykorzystania oddziałów instytucji kredytowych. Takie podejście mogłoby zostać szybciej zastosowane (stabilne ramy prawne) i mieć najszybszy wpływ na poziom bankowości transgranicznej, zwłaszcza w przypadku małych i średnich banków. Te procesy transformacji (np. banki samochodowe) mają zresztą aktualnie już miejsce, w sytuacji presji na obniżanie kosztów grup bankowych. Wyzwanie stanowi transformacja w oddziały dużych, systemowych banków zależnych w krajach przyjmujących (Host countries). Taka transformacja może budzić opór zarówno nadzorców i ubezpieczycieli depozytów z państw przyjmujących jak i goszczących. Na tych pierwszych spoczywałby obowiązek ubezpieczenia lokalnych depozytów finansujących oddziały powstałe z transformacji banków zależnych, wyzwania związane z wycofaniem banków zależnych z lokalnych giełd i obecność mniejszościowych akcjonariuszy. Obawy państw macierzystych o przejęcie odpowiedzialności za depozyty systemowych oddziałów w państwach przyjmujących mogłyby zostać zaadresowane, przynajmniej w części, w przypadku strefy euro, przez przyjęcie rozporządzenia w sprawie europejskiego systemu gwarantowania depozytów (EDIS), zbudowanie Single Resolution Fund w pełnym wymiarze oraz fiscal backstop. EDIS pozwalałby, aby odpowiedzialność za ubezpieczanie depozytów w ramach UE spoczywała nie tylko na organie ubezpieczeń depozytów w kraju macierzystym.

Przeczytaj cały artykuł na BFG.PL

 

Skontaktuj się z nami

Mariusz  Śpiewak

Mariusz Śpiewak

Partner zarządzający, Doradztwo biznesowe (Consulting), PwC Polska

Piotr Bednarski

Piotr Bednarski

Dyrektor, PwC Polska

Tel.: +48 519 507 049

Obserwuj nas