Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne: czy będzie stałym elementem naszego systemu prawnego?

Wprowadzone pod koniec czerwca 2020 r. uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne („UPR”) cieszy się rosnącym zainteresowaniem przedsiębiorców. W ubiegłym roku skorzystało z niego niemal 400 podmiotów zagrożonych niewypłacalnością, dzięki czemu UPR stanowiło ponad połowę wszystkich wszczętych postępowań restrukturyzacyjnych.

Fenomen tego postępowania wynika głównie z zapewnienia przedsiębiorcom niewypłacalnym lub zagrożonym niewypłacalnością natychmiastowej ochrony przed egzekucją, przy jednoczesnym jego odformalizowaniu przejawiającym się w braku zaangażowania sądu na etapie jego otwarcia. To bowiem w gestii dłużnika, korzystającego ze wsparcia doradcy restrukturyzacyjnego, leży nawiązanie kontaktu ze swoimi wierzycielami i wypracowanie takich propozycji układowych, które będą satysfakcjonujące dla obu stron. Jak pokazała praktyka, w większości przypadków dialog pomiędzy dłużnikami a wierzycielami nie tylko był możliwy, ale okazał się także skuteczny, prowadząc do przyjęcia układów i zatwierdzenia ich przez sąd. 

Skorzystanie z UPR formalnie jest dopuszczalne do 31 czerwca 2021 r., jednak wiele wskazuje na to, że główne założenia tej instytucji zostaną wprowadzone  do Prawa restrukturyzacyjnego na stałe. 15 marca 2021 r. do Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych i niektórych innych ustaw, zakładający m.in. nowelizację przepisów Prawa restrukturyzacyjnego regulujących postępowanie o zatwierdzenie układu. Nowe przepisy mają zacząć obowiązywać od 1 lipca 2021 r.

Stanisław Żemojtel

Partner PwC Legal, Lider Zespołu Commercial & Regulatory Litigation, Adwokat, Warszawa, PwC Polska

+48 519 507 746

Email

Maria Strojna

Counsel, Adwokat, Warszawa, PwC Polska

+48 519 504 315

Email

Zmiany są konieczne

Planowana data nowelizacji Prawa restrukturyzacyjnego nie jest przypadkowa. W lipcu 2021 r. Polska ma bowiem obowiązek implementacji Dyrektywy UE 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r. ws. ram restrukturyzacji zapobiegawczej (…) („Dyrektywa”).

Zgodnie z Dyrektywą, państwa członkowskie powinny zapewnić dłużnikom:

  • instrumenty pozwalające na wykrycie wczesnych symptomów niewypłacalności
  • ochronę przed egzekucją celem zapewnienia warunków do wypracowania porozumienia z wierzycielami, przy zachowaniu - przynajmniej w części - zarządu nad własnym majątkiem oraz 
  • rękojmię, że podjęte przez dłużników działania będą chronić ich przed wnioskiem o ogłoszenie upadłości (tj. działania restrukturyzacyjne wyprzedzą działania zmierzające do likwidacji majątku)

Przepisy o UPR stanowią próbę implementacji do polskiego porządku prawnego niektórych rozwiązań przewidzianych w Dyrektywie. Próbę udaną, ale i niepozbawioną wad.

UPR niepozbawione wad

Mimo licznych korzyści jakie wiążą się ze wszczęciem UPR, tj. ochrona przed egzekucją, czy brak możliwości wypowiedzenia kluczowych z perspektywy prowadzenia przedsiębiorstwa umów, dotychczasowa praktyka stosowania tego postępowania wskazuje, że nie jest to rozwiązanie idealne. Wśród nielicznych mankamentów należy przede wszystkim wymienić:

  • ryzyko instrumentalnego wykorzystywania UPR przez niektórych dłużników, polegające na celowym zawarciu umowy z wybranym doradcą restrukturyzacyjnym, tylko po to, aby uniemożliwić wszczęcie grożącego im postępowania egzekucyjnego lub przedłużyć tok postępowania już wszczętego. Przy czym nawet jeśli ich działanie prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli, to sąd nie może z urzędu uchylić skutków dokonanego obwieszczenia (w tym celu potrzebny jest wniosek np. wierzyciela)
  • brak możliwości weryfikacji przez wierzycieli spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych i propozycji układowych na etapie wszczęcia postępowania. Skoro bowiem to dłużnik opracowuje ww. dokumentację, a nadzorca układu nie jest za nią odpowiedzialny, to nie prowadzi on również akt sprawy celem udostępnienia ich potencjalnym zainteresowanym
  • problemy praktyczne wynikające z różnicy pomiędzy formalnym otwarciem UPR poprzez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym a - charakterystycznym dla postępowań restrukturyzacyjnych - dniem układowym

 

Założenia nowelizacji postępowania o zatwierdzenie układu

Wymienione niedoskonałości UPR mają zostać częściowo usunięte w ramach planowanej nowelizacji Prawa restrukturyzacyjnego. Główne założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw przewidują bowiem, że:

  • o otwarciu postępowania nie będzie już decydował swobodnie dłużnik, lecz nadzorca układu
  • obwieszczenie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych o ustaleniu dnia układowego będzie mogło nastąpić dopiero po sporządzeniu przez nadzorcę układu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego (bez konieczności opracowania propozycji układowych)
  • nadzorca układu będzie miał obowiązek założyć akta sprawy i prowadzić je w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe (wierzyciel będzie miał zatem swobodny dostęp do akt postępowania)

 

Co jednocześnie istotne, do nowej formuły postępowania o zatwierdzeniu układu ustawodawca planuje implementować korzyści charakterystyczne dla UPR, tj.:

  • podobnie jak w UPR, przy odpowiednim kształcie propozycji układowych układem będą mogli zostać objęci również wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo
  •  toczące się postępowania egzekucyjne ulegną zawieszeniu, a nowe nie będą mogły być wszczynane (ponadto możliwe będzie uchylenie zajęć dokonanych w toku postępowań egzekucyjnych, w tym zajęć rachunków bankowych)
  • kluczowe dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika umowy (wymienione w art. 256 Prawa restrukturyzacyjnego), ale także „inne umowy o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika”, których spis sporządzi nadzorca układu, nie będą mogły zostać wypowiedziane
  • jeżeli w trakcie 4 miesięcy od dnia zamieszczenia obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu, skutki obwieszczenia wygasną z mocy prawa

Postępowanie o zatwierdzenie układu w nowej, bardziej liberalnej odsłonie, zasadniczo nadal będzie się toczyło bez udziału sądu, jednak przy wzmocnionej pozycji nadzorcy układu, a jednocześnie zapewnieniu ochrony majątku dłużnika. Jak pokazały ostatnie miesiące, podobne rozwiązanie umożliwiło licznym przedsiębiorcom borykającym się z problem zadłużenia porozumieć się ze swoimi wierzycielami, a w dalszej perspektywie odzyskać płynność finansową. Mając na uwadze, że w przypadku wielu firm negatywne skutki epidemii dopiero zaczynają być widoczne, udoskonalona wersja postępowania o zatwierdzenie może stanowić dla nich szansę na efektywną restrukturyzację.

Skontaktuj się z nami

Stanisław Żemojtel

Stanisław Żemojtel

Partner PwC Legal, Lider Zespołu Commercial & Regulatory Litigation, Adwokat, PwC Polska

Tel.: +48 519 507 746

Maria Strojna

Maria Strojna

Counsel, Adwokat, PwC Polska

Tel.: +48 519 504 315

Obserwuj nas