3 pytania o… Wnioski z pierwszych wdrożeń MSSF 16

08/05/19

Nowy standard dotyczący leasingu obowiązuje już od 1 stycznia 2019 r.

Część podmiotów raportujących zgodnie z MSR przeszło już przygotowania swoich firm do pełnego wdrożenia MSSF 16 (IFRS 16), jednak nie o wszystkich można powiedzieć, że proces ten zakończyli w pełni.

Do największych wyzwań związanych z wdrożeniem należy zaliczyć kwestie księgowe, rachunkowe, związane głównie z obszarem szacunków, ale też organizacyjne - związane chociażby z przeszkoleniem innych działów, dostosowaniem procesów biznesowych i odpowiednim gromadzeniem danych. Nadal istnieją obszary wymagające zmiany, jak np. raportowanie zarządcze.

Jakie lekcje można wyciągnąć z doświadczeń spółek, które przeszły już początek drogi zmierzającej do pełnego zastosowania MSSF 16 (IFRS 16)? Posłuchaj naszych ekspertek.



Z obserwacji rynku wynika, że MSSF 16 już wywarł ogromny wpływ na bilanse polskich spółek, a także na ich wewnętrzne procesy, m.in. przez zmiany wywołane kilkumiesięcznym procesem przygotowawczym. W tym momencie firmy nadal muszą brać pod uwagę konieczność ciągłego dostosowywania, np. w zakresie budżetowania, aby nie mieć problemów z porównywalnością wyników w raportach.


 

Zapraszamy do wysłuchania podcastu

Dzień dobry, witam w nowym odcinku podcastów PwC. Nazywam się Jakub Gołębiowski i zapraszam was do odsłuchania audycji, w której zadam trzy ważne pytania związane z MSSF 16 (IFRS 16) i największymi wyzwaniami, jakie powstają w związku z tym dla firm. Dziś moimi gośćmi są Katarzyna Podgórna, dyrektor w dziale doradztwa księgowego i ekspert z obszaru IT. Dzień dobry.

KP: Dzień dobry.

JG: Oraz Anna Wójtowicz, starszy manager z tego samego działu, specjalizująca się i będąca ekspertką od MSSF 16 (IFRS 16). Dzień dobry.

AW: Dzień dobry.

JG: Tematyka standardów raportowania gościła już w naszej audycji, ale dziś cztery miesiące po dacie wdrożenia MSSF 16 (IFRS 16) chciałbym was zapytać, czego ten standard dotyczy i kogo obowiązuje?

AW: Tak, to może ja przypomnę. Standard obowiązuje od 1 stycznia 2019 roku wszystkie spółki, które raportują zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości, czyli MSR. Standard dotyczy leasingu, jednym słowem poprzednio obowiązujący podział na leasing operacyjny i finansowy, prezentowanie części leasingu na bilansie, części poza, znika. Będzie obowiązywała od 1 stycznia tylko jedna definicja leasingu, która wymaga od spółek wyceny na bilansie zobowiązań leasingowych oraz aktywów z tytułu użytkowania niezależnie od tego jak były one wcześniej klasyfikowane.

Oczekiwania nasze były takie, że ten standard będzie miał olbrzymi wpływ na spółki, niezależnie już od ich branży, od tego czym się zajmują. I faktycznie, ostatnio robiliśmy taki przegląd sprawozdań, które pojawiły się do końca marca tego roku, które spółki giełdowe ujawniły na swoich stronach i okazuje się faktycznie, że ten wpływ jest olbrzymi. Spółka z największym wpływem, to ponad 3 miliardy na sumę bilansową. Bardzo wiele spółek przekroczyło również poziom 1 miliarda wpływu MSSF 16 (IFRS 16) na sumę bilansową. No, a wiele innych to oczywiście są wpływy rzędu kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu milionów. Także mówimy tutaj o olbrzymiej rewolucji na bilansie i olbrzymim wpływie, jaki MSSF 16 (IFRS 16) ma na spółki raportujące zgodnie z MSR.

JG: Rzeczywiście, te sumy robią spore wrażenie, ale aż tutaj mnie korci, żeby zadać pytanie, i to pytanie skieruję do Kasi. Czy ta obowiązkowa data wdrożenia, czyli już wspomniany 1 stycznia 2019 r., czy to oznacza, że już wszyscy zakończyli wdrożenie MSSF 16 (IFRS 16)?

KP: Dobre pytanie. Oczywiście, że nie. Jak to bywa w praktyce. Mamy dobrych parę przykładów: wielu klientów, którzy odrobili tę pracę domową i tematem wdrożenia MSSF 16 (IFRS 16) zajęli się wystarczająco wcześnie, żeby można było powiedzieć, że dzisiaj są prawie gotowi. Ale jest też wielu takich, którzy dopiero teraz rozpoczynają ten proces i wspieramy ich w tym trudnym zadaniu. Musimy też pamiętać o takich klientach, którzy nie są klientami giełdowymi tu w Polsce, raportują wg MSSF na potrzeby grupy, ci właściwie dopiero przymierzają się do zajęcia się tym nowym standardem, przed nimi jeszcze kilkumiesięczny proces.

JG: A jeżeli myślimy, o tych którzy zakończyli już etap implementacji. Jak sobie z tym poradzili? To jest pytanie, które kieruje do was obu.

AW: Poradzili sobie bardzo różnie, ponieważ wpływ standardu na różne spółki był różny, tak jak wspomniałam na samym początku. Długość tych procesów wdrożeniowych z mojego doświadczenia to było od kilku tygodni, do nawet kilku miesięcy i bardzo często nadal ten proces trwa. Dlaczego tak jest? ponieważ obejmuje on często setki, tysiące kontraktów, obejmuje również zadania księgowe, rachunkowe, bardzo trudne tematy szacunków.

Z mojej perspektywy, to z czym spółki się najbardziej borykały, w zakresie takiego wdrożenia, to było po pierwsze odpowiednie zidentyfikowanie umów, które wchodzą w zakres tego standardu. A po drugie wycena tych umów, a w szczególności szacunki dotyczące okresu umów leasingowych i stopy dyskonta, która powinna być użyta do wyceny zobowiązania. Tutaj, jeśli chodzi o okres leasingowy, to w szczególności dotyczy to umów np. na czas nieokreślony albo z opcjami wydłużenia, czy jakiegoś takiego rolowania po zakończeniu, gdzie nie tylko spółki miały olbrzymie trudności w ocenie jak, na jaki okres należałoby taki leasing wycenić, ale również było widać, że nie wypracowała się praktyka rynkowa. Widać było, że również audytorzy czy doradcy mieli problemy w zakresie tego jak najlepiej pomóc spółce, czy jak najlepiej spółka powinna ten szacunek wykonać. Także tutaj najczęściej te tematy szacunków powodowały, że pierwotny plan wdrożenia kilkutygodniowy bardzo często rozciągał się w czasie.

JG: To jeszcze Kasie może bym dopytał, jaki to miało wpływ na organizację? Nie tylko na ten aspekt księgowy, no bo to też wyzwanie, zdecydowanie takie, zarządczo-organizacyjne, prawda?

KP: Tak. Ja myślę, że tutaj warto skomentować, że takich spółek, które z czystym sumieniem mogą powiedzieć, że zakończyły proces wdrożenia, to tak naprawdę nie ma. One mogą być w końcowej fazie tego wdrożenia, ale oprócz tych trudności, kwestii księgowych, o których wspomniała Ania, tak jak sygnalizowaliśmy już wiele miesięcy temu, bardzo dużym wyzwaniem było włączenie w ten proces pozostałych elementów organizacji.

Mówimy tutaj o procesach biznesowych, operacyjnych. Ten standard, tak jak też sygnalizowaliśmy wielokrotnie, dotyka w większości właściwie działy pozafinansowe. Trzeba było je wyedukować w tym, w jaki sposób w ogóle te kontrakty identyfikować, w jaki sposób je zbierać, wyceniać, a co ważniejsze w jaki sposób utrzymywać teraz tę wiedzę i zbierać te dane w kolejnych miesiącach. I myślę, że te pierwsze miesiące 2019 roku, w czasie kiedy już ten standard obowiązuje bardzo pokazały, jak źle były organizacje przygotowane pod kątem procesów, rozwiązań systemowych IT do działania już pod nowym standardem.

Taki przykład z życia wzięty, spółka zaadresowała wszystkie kwestie księgowe, przygotowała model wyceny zobowiązań w excelu, po trzech miesiącach bieżącego roku okazało się, że musi utrzymywać dane dotyczące umów leasingowych z tytułu nieruchomości, które posiada, tak naprawdę w dwóch źródłach. Istniejącym do tej pory systemie do zarządzania nieruchomościami oraz w excelu do wyceny leasingu. Dane są dwukrotnie zbierane, w różnym formacie, w innym układzie, co powoduje bardzo dużą nieefektywność tego procesu. 

Więc tak naprawdę jest to dobry moment teraz, żeby zatrzymać się i powiedzieć sobie jak poukładamy ten proces, jak go połączymy, no tak, żeby to przebiegało efektywnie, ale też dawało finansom dane, które będą dobre i poprawne do wyceny pod nowym standardem.

JG: No tak, bo to chodzi po prostu też o to, żeby te procesy działały skutecznie i efektywnie. Tutaj tej efektywności może zabraknąć.

KP: Tak jest. To, co też pod koniec roku z Anią zauważyłyśmy – wiele naszych klientów, wiele spółek zupełnie zapomniało o wpływie MSSF 16 (IFRS 16) na procesy raportowania zarządczego.

Budżetowanie czy monitorowanie wyników w postaci raportów zarządczych i tutaj też możemy się podzielić przykładami z praktyki. Budżety na 2019/20 rok były robione po staremu, nazwijmy to, czyli pod starym standardem, podczas gdy faktyczne wyniki i rezultaty już będą raportowane pod nowym standardem. Powoduje to dosyć sporo zamieszania i takich teraz komplikacji jak ten pierwszy okres pod nowym standardem po prostu przetrwać.

JG: Jak rozumiem analiza i porównanie będzie wtedy skomplikowane, bo będą to inne kwoty?

AW: Tak jest. Wymusza to de facto podwójną księgowość. Raportowanie po staremu i po nowemu, co jest oczywiście bardzo trudne i czasochłonne. No i spółki powinny dążyć do tego, żeby unikać takich sytuacji, ale de facto nasze doświadczenie wskazuje, że ten rok 2019 będzie okresem podwójnego raportowania jeszcze przez spółki.

Wszyscy będą jednak patrzeć historycznie na MSR 17, stary, i porównywać to do wyników, które widzą pod MSSF 16 (IFRS 16).

JG: No to w takim razie takie pytanie na koniec. Co dalej w takim razie, czy ci dla których ta droga wdrażania się już kończy. Ci, którzy jak Kasia mówiła są już w tej końcowej fazie i zaraportowali już pierwszy kwartał 2019 roku. Czy oni mogą spać spokojnie, czy tutaj biorąc pod uwagę te podwójne działania w całym roku, wciąż stoi przed nimi szereg wyzwań?

KP: Ja myślę, że ci, którzy zamknęli już I kwartał, to raczej spokojnie nie śpią, bo mają świadomość właśnie wyzwanie, które dopiero przed nimi.

Moja rada byłaby taka, popatrzmy po pierwsze na procesy, nawet jeśli żeśmy je zaprojektowali i wdrożyli, przyjrzyjmy się im czy działają efektywnie. Czy na pewno spełniają swoje zadanie? Czy kontrole wewnętrzne, które zostały wdrożone odpowiadają tym zapotrzebowaniom nowego standardu i czy też nie blokują procesu zamykania miesiąca i tych procesów operacyjnych?

Po drugie przyjrzyjmy się także rozwiązaniom IT, to jest dobry moment. Wiele spółek wraca do nas teraz po miesiącach pracy na excelu, przyznając, że to nie jest rozwiązanie, na którym da się docelowo raportować zgodnie z MSSF 16 (IFRS 16).

I jeszcze w nawiązaniu do tego co tu Ania wspomniała, na pewno jakiś plan trzeba przygotować na odejście od tego dwutorowego raportowania, co może wiązać się, że trzeba będzie zdefiniować nowe KPI, nowe wskaźniki oceny biznesu i wyników biznesowych, tak żeby ten MSSF 16 (IFRS 16) odzwierciedlić i żeby nie trzeba było podwójnej księgowości prowadzić.

AW: Tak, absolutnie. To ja bym od siebie dodała jeszcze kilka porad na przyszłość.

Wiemy, że to dopiero początek 2019 rok jest takim rokiem, gdzie spółki będą przyglądały się nie tylko sobie, ale też innym i będą patrzyły na to jaka będzie praktyka rynkowa w zakresie szacunków, oczywiście, o których wspomniałam. Wyobraźmy sobie sytuacje, gdzie mamy dwie spółki, które mają bardzo podobny portfel umów, jeśli chodzi o ich ilość. Jedna dokonuje szacunku trzyletniego, a druga dokonuje szacunku dziesięcioletniego, jeśli chodzi o takie same umowy np. na nieruchomości. To będzie oznaczało, że ich wyniki będą absolutnie nieporównywalne zarówno bilansowo, jak i w rachunku wyników.

Nie wiemy do końca jak na to będą patrzyli analitycy, w jaki sposób chociażby będą sobie radzili z tym, że będą spółki bardzo podobne z podobną działalnością, ale z zupełnie innymi wynikami prezentowanymi na bilansie, czy w rachunku wyników, w zakresie MSSF 16 (IFRS 16). Co oznacza, że właśnie powstaną takie KPI nowe jak np. EBITDAL, czyli EBITDA skorygowana o efekt leasingu tego MSSF 16 (IFRS 16). No i być może okaże się, że jakieś dodatkowe ujawnienia będą potrzebne, że będzie re-szacowanie, korekta dotychczasowych założeń i szacunków jeszcze w tym roku, albo w roku kolejnym.

Także to będzie taki bardzo gorący okres ten 2019/20 rok, kiedy rynek będzie sprawdzał w jaki sposób MSSF 16 (IFRS 16) jest pokazywane i w jaki sposób powinno, czy chcemy, żeby było, prezentowane. Także, jeszcze najgorsze wydaje mi się, najwięcej pracy może być nawet przed nami, a nie za nami.

JG: To może, żeby jakoś tak zakończyć bardziej optymistycznie, bo tu powiało nieco grozą, możemy powiedzieć tak, że będziemy się tej tematyce jeszcze przyglądać, będziemy się przyglądać tej praktyce rynkowej. No ale nie zabraknie nam tematów do kolejnych spotkań, dlatego z pewnością jeszcze do tematyki MSSF16 wrócimy. Tymczasem bardzo dziękuję za wysłuchanie tego odcinka, a Kasi i Ani za ciekawą rozmowę.

KP, AW: Dziękujemy bardzo.

Więcej podcastów PwC znajdziesz na stronie pwc.pl/podcasty oraz w aplikacjach iTunes i Google Music.

 

 

Nasi eksperci:

Katarzyna Podgórna

Dyrektor PwC, ekspert optymalizacji procesów finansowych

Anna Wójtowicz

Starszy menedżer, ekspert MSSF 16

Skontaktuj się z nami

Katarzyna Podgórna

Katarzyna Podgórna

Partnerka zarządzająca, People Partner, PwC Polska

Tel.: +48 519 504 681

Anna Wójtowicz

Anna Wójtowicz

Dyrektor, PwC Polska

Tel.: +48 519 504 447

Obserwuj nas