Firmy rodzinne mają szansę stać się liderami w obszarze ESG

Firmy rodzinne mają potencjał, zasoby i pozycję rynkową, aby prowadzić zrównoważone transformacje w wielu kluczowych, globalnych branżach, w których dominują. Posiadają one wyjątkowe atuty, które umożliwiają im działanie. Firmy rodzinne zwykle kierują się wartościami, mają długoterminowe cele inwestycyjne, ponieważ są mniej niż spółki publiczne zależne od presji związanej z cyklem raportowania kwartalnego. Ich głównym celem jest ochrona dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. Poprzez zaangażowanie w kwestie środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego (ESG), firmy rodzinne mogą zwiększyć swój wpływ w różnych sektorach i regionach geograficznych.

To nie jest myślenie życzeniowe. Ponad jedna piąta światowego przemysłu stoczniowego jest zarządzana przez kilka firm rodzinnych. W branży motoryzacyjnej zaledwie 36 rodzin kontroluje firmy, które stanowią 55% całego światowego rynku. Spójrzmy na inne sektory; duże firmy rodzinne dominują w handlu detalicznym odzieżą, inżynierii i budownictwie. Stanowi to ogromną szansę na pozytywne zmiany.

Duże firmy rodzinne stanowią znaczną część sektorów, które odgrywają ważną rolę w osiąganiu celów ESG.

Firmy rodzinne dominują w kluczowych sektorach

Udział firm rodzinnych na rynku globalnym w wybranych branżach oraz liczba firm, które składają się na ten udział

55%

81%

32%

22%

26%

37%

16%

Motoryzacja

36 firm rodzinnych stanowi 55% sektora motoryzacyjnego
Inżynieria i budownictwo

113 firm rodzinnych stanowi 81% sektora inżynierii i budownictwa
Handel detaliczny odzieżą

21 firm rodzinnych stanowi 32% sektora handlu detalicznego odzieżą
Transport wodny

12 firm rodzinnych stanowi 26% sektora ubezpieczeń
Ubezpieczenia

12 family-owned businesses make up 26% of the insurance sector
Bankowość i rynki kapitałowe

49 firm rodzinnych stanowi 37% sektora bankowości i rynków kapitałowych
Metale i górnictwo

37 firm rodzinnych stanowi 16% sektora metali i górnictwa

Niektóre firmy rodzinne już podejmują się roli lidera w zakresie ESG, włączając te cele do swoich działań. Jednak, według badania PwC Family Business Survey 2021 większość respondentów musi jeszcze zrozumieć, że impuls do czynienia dobra dla społeczeństwa musi być wbudowany w działalność i strategię firmy – a nie wyodrębniony jako tradycyjna filantropia. Według badania przytłaczająca większość właścicieli firm rodzinnych na świecie traktuje priorytetowo ekspansję na nowe rynki (82%) i poprawę możliwości cyfrowych (80%), podczas gdy tylko 39% uznaje zrównoważony rozwój i ESG za najważniejsze priorytety.

Liderzy firm rodzinnych zdają sobie sprawę, że ich potencjalny wkład może mieć znaczący wpływ na przyszłość planety, szczególnie jeśli będą ze sobą współpracować.

Weźmy na przykład produkcję czekolady. Kwestie pracy dzieci i ubóstwa drobnych rolników uprawiających kakao w krajach słabiej rozwiniętych są na pierwszych stronach gazet od ponad dekady, dotykają większości dużych marek i skutkują ciągłymi pozwami sądowymi ze strony aktywistów. Jednak w 2016 roku producent czekolady Barry Callebaut - 110-letni koncern rodzinny z siedzibą w Zurychu w Szwajcarii, którego składniki są obecne w jednej czwartej czekolady i produktów kakaowych sprzedawanych na całym świecie - uruchomił program „Forever Chocolate”, którego celem jest uzyskiwanie 100% czekolady ze zrównoważonych źródeł do 2025 roku. Po pięciu latach firma poczyniła znaczne postępy w wielu aspektach zrównoważonego rozwoju: na przykład w latach 2019-2020 odnotowała zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 8,1%, przeszkoliła blisko 95 000 rolników uprawiających kakao w zakresie problemu pracy dzieci i zaopatruje się w 100% w kakao ze zrównoważonych źródeł dla swoich globalnych marek dla koneserów.

Kolejnym przykładem jest kawa: przemysł o wartości 160 miliardów dolarów, który zatrudnia ponad 25 milionów rodzin rolników na całym świecie. W 2018 roku współpraca finansowana przez dwóch bezpośrednich konkurentów – llycaffè i Lavazza – doprowadziła do pierwszej ogólnodostępnej publicznej sekwencji genomu kawy arabica. Cel? Pomóc całemu łańcuchowi wartości przemysłu kawowego, od rolników po marki, przygotować się na wyzwania wynikające ze zmian klimatycznych.

“Firmy w coraz większym stopniu zdają sobie sprawę z tego, że ESG nie jest kolejnym krótkotrwałym trendem, lecz głęboką biznesową zmianą, którą napędzają regulacje oraz konkretne oczekiwania ze strony inwestorów, właścicieli, pracowników i klientów. Dla firm rodzinnych zrównoważony rozwój i zgodność z kryteriami ESG to de facto papierek lakmusowy ich autentyczności i wartości, na których zbudowane są ich marki. Aby to podejście było efektywne, ESG musi stać się częścią długookresowej strategii przedsiębiorstwa. Już dziś trudno wyobrazić sobie budowanie przewagi konkurencyjnej bez ESG. A ponieważ biznes to system naczyń połączonych dotyczy bez wyjątku wszystkich, tak samo polskich, jak amerykańskich czy brazylijskich organizacji. Dla polskich firm rodzinnych ESG może stać się kolejną siłą napędową wzmacniającą markę i zaufanie do niej oraz wspierającą budowanie długoterminowej wartości.”

Tomasz Kassel

Partner, Lider inicjatyw ESG w Polsce, PwC Polska

Mierzenie wysoko

Aby wyjaśnić, dlaczego firmy rodzinne mogą odgrywać tak istotną rolę w realizacji celów ESG, warto przyjrzeć się szerszemu krajobrazowi ESG. Dążenie do przyjęcia zasad zrównoważonego rozwoju już teraz jest dla firm zmianą o charakterze sejsmicznym, napędzaną przez ogromne oczekiwania ze strony interesariuszy, ambitne zobowiązania rządów i falę inwestycji kapitałowych. Dla przykładu, fundusze ESG przyciągnęły rekordową sumę 51 miliardów dolarów nowych środków netto od inwestorów w 2020 roku, a więc ponad dwukrotnie więcej niż w roku poprzednim. Duże korporacje publiczne i rządy, zarówno poprzez kije (regulacje), jak i marchewki (dotacje celowe), zmieniają sposób funkcjonowania biznesu. I rzeczywiście, wiele korporacji podejmuje działania: podejmują zobowiązania do redukcji emisji dwutlenku węgla i pozyskiwania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych; zwiększają różnorodność swoich zarządów i publikują raporty o zrównoważonym rozwoju.

Ale dziś takie działania są już tylko stawką na stole. Aby zbudować zaufanie i zabezpieczyć swoją przyszłość, firmy muszą pójść dalej i włączyć ESG do wszystkich aspektów swojej działalności: raportowania, strategii i planów transformacji. Firmy rodzinne mają tu wyjątkową pozycję i motywację z kilku kluczowych powodów. Po pierwsze, cieszą się one większym zaufaniem niż inne sektory. Około 67% respondentów raportu Edelman Trust Barometer 2020 stwierdziło, że ufa firmom rodzinnym, w porównaniu do zaledwie 58% ufających firmom publicznym, co czyni firmy rodzinne rodzajem przedsiębiorstwa darzonym najwyższym zaufaniem. (Rządy i media zajęły ostatnie miejsce).

Po drugie, posiadają głęboko zakorzenione wartości i wspólne zobowiązanie do wnoszenia wkładu w życie społeczne. Przykładowo, dbałość o pracowników i społeczności od dawna jest częścią ich DNA, jeszcze zanim formalne zobowiązania ESG stały się globalnym trendem.

Wyraźne różnice regionalne

Firmy rodzinne w różnych krajach na całym świecie postrzegają swój wkład w życie społeczne w bardzo różny sposób. W Azji firmy rodzinne koncentrują się na umieszczeniu zrównoważonego rozwoju w centrum swoich działań; w zachodnich rozwiniętych gospodarkach, priorytetem jest wkład w dobro społeczności.

“Biznesy rodzinne mają przewagę nad innymi sektorami rynku, jeśli chodzi o zaufanie jakim są obdarzone przez klientów. Edelman Trust Barometer - międzynarodowe badanie zaufania i wiarygodności realizowane od 21 lat - wskazuje, że to właśnie firmy rodzinne są najbardziej wiarygodnymi i godnymi zaufania organizacjami. Obecnie międzynarodowe korporacje stawiają realizację celów ESG na pierwszym miejscu swoich strategii. Firmy rodzinne nie powinny przegapić tego momentu i wykorzystać realizację celów w obszarach ESG do umocnienia swojej pozycji.

Przedsiębiorstwa rodzinne często już realizują działania z zakresu ESG nie mając świadomości tego lub po prostu się tym nie chwaląc. Trend Environmental, Social, Corporate Governance wymaga jednak pewnego poziomu transparentności i gotowości do ujawniania informacji niefinansowych, na co firmy rodzinne powinny być gotowe w przyszłości.

Istotnym jest również aby przeanalizować wszystkie obszary działania organizacji - te obszary, które spełniają założone kryteria ESG prezentować przy pomocy odpowiednich wskaźników, a w ramach tych obszarów, które wymagają jeszcze poprawy, określić mierzalne cele prowadzące do realizacji i wypełnienia założonych kryteriów.”

Krzysztof Sieczkowski

Partner, Lider Praktyki Firm Prywatnych, PwC Polska

Osiąganie sukcesów poprzez czynienie dobra
- i budowanie lepszej przyszłości

Nadszedł czas, aby firmy rodzinne przełożyły swoje długoterminowe podejście na konkretne działania w zakresie ESG, które są częścią codziennej działalności. Zysk i cel nie są sprzecznościami, ale, jak pokazuje wiele badań, częścią udanej strategii biznesowej. André Hoffmann z rodziny stojącej za gigantem farmaceutycznym Roche Holding jest wiodącym i wieloletnim zwolennikiem ESG oraz siłą napędową rozwiązań opartych na naturze, rozwiązujących problemy społeczne w sposób inspirowany i wspierany przez naturę. Hoffmann powiedział niedawno: „Jeśli niszczymy przyrodę, aby osiągnąć zysk, to tworzymy problem, który następnie próbujemy rozwiązać za pomocą filantropii. Powinniśmy więc być o wiele lepsi w rozsądnym zarabianiu pieniędzy, zamiast zarabiać je za wszelką cenę”. Pod wieloma względami jest to również warunek przetrwania korporacji.

Jeśli firmy rodzinne będą działać wspólnie na rzecz zrównoważonego rozwoju w branżach, w których mają duże wpływy, ich głos może stać się znaczący. Nie chodzi tu o zachowania antykonkurencyjne, ale o to, aby wszyscy zmierzali w tym samym kierunku, w tym samym czasie. Sądzimy, że jest to osiągalne—sekwencjonowanie genomu kawy jest jednym z przykładów. Wielu liderów firm rodzinnych jest członkami sieci zrzeszających inne firmy rodzinne z tego samego sektora. Fora te, na których członkowie regularnie wymieniają się poglądami i dzielą doświadczeniami, mogą działać jako katalizatory zmian.

W rzeczywistości firmy rodzinne nie mają innego wyboru, jak tylko przyspieszyć swoje publiczne zaangażowanie w ESG. Te, które nie podejmą działań, stracą znaczące korzyści związane z ESG. Jak powiedział prezes Haldor Topsøe Holding, Jakob Haldor: „Jeśli nie wcielisz zrównoważonego rozwoju we wszystko, co robisz, znajdziesz się poza biznesem, niezależnie od sektora, w którym działasz. To tylko kwestia czasu”.

Firmy rodzinne, które przyjmują strategiczne i oparte na współpracy podejście do ESG, otrzymają znacznie więcej niż miłą satysfakcję z wprowadzania pozytywnych zmian. Postępując zgodnie ze swoim długoterminowym celem, wartościami i perspektywą, będą one również generować większą wartość biznesową i większe zaufanie wśród konsumentów i partnerów biznesowych. Mówiąc prościej, nie ma sprzeczności pomiędzy zyskiem a celem. Wiodące firmy rodzinne na rynku światowym mają doskonałą okazję, aby wspólnie podjąć działania w zakresie ESG. Jest to okazja, którą powinny pilnie wykorzystać dla dobra planety, ludzkości i własnego przyszłego sukcesu.

Peter Englisch jest globalnym liderem ds. firm rodzinnych oraz liderem ds. przedsiębiorczości i firm prywatnych w regionie EMEA w PwC. Mieszka w Essen i jest partnerem w PwC Niemcy.