Czy ESG jest ważne dla konsumentów?

Postawy Polaków wobec ekologii, zrównoważonego rozwoju czy społecznej odpowiedzialności biznesu stopniowo ewoluują – rośnie świadomość i oczekiwania, że korporacje zaczną zmieniać mechanizmy swojego działania i ponosić realne koszty działalności wliczając w nie odpowiedzialność za lokalne społeczności, środowisko i eksploatację zasobów naturalnych.

Pandemia, choć jest obecnie najważniejszym problemem, nie przysłoniła zupełnie świadomości wyżej wymienionych wyzwań przed jakimi stoi ludzkość. Patrzymy na te aspekty filtrując je przez pryzmat osobistych lęków o zdrowie i bezpieczeństwo teraz i w przyszłości.

Jak pokazuje najnowsze badanie IPSOS COVID 365+ realizowane na reprezentatywnej próbie Polaków w lutym/ marcu 2021 - połowa Polaków twierdzi, że dzięki doświadczeniu pandemii przewartościowało swoje życie, a najważniejsze są dla nich teraz zdrowie i dobre relacje z najbliższą rodziną. Nadal cenimy sobie bezpieczeństwo finansowe i stabilność pracy, ale zmniejszyły się nasze oczekiwania co do życia w dobrobycie.

Obawy o zdrowie własne i najbliższych powodują, że coraz ważniejsze stają się dla nas cechy produktów takie jak: ekologiczność, skład i zdrowotne aspekty (wg. wspomnianego badania IPSOS na cechy te w większym stopniu zwracają uwagę kobiety, które w większości gospodarstw domowych decydują o zakupach spożywczych, a ważność tych elementów wzrosła w ostatnim roku aż o 20-30%). Przy wyborze produktów spożywczych zdecydowanie bardziej zwracamy też uwagę na polskie pochodzenie produktu (wzrost o 30%) oraz opakowanie produktu nie szkodzące środowisku (wzrost o 20%).

Postawy proekologiczne coraz ważniejsze dla Polaków

Okazuje się też, że doświadczenie pandemiczne nasila nasze postawy proekologiczne (stały się one obecnie ważniejsze dla 40% Polaków, częściej kobiet) oraz wpłynęło na znaczący wzrost odsetka osób, które obawiają się kryzysu klimatycznego – obecnie jest to już niemal 55% Polaków.

Podobne wnioski pokazuje druga edycja raportu KANTARA i Lat Dwudziestych „Ziemianie Atakują!” realizowana w sierpniu 2020 - pomimo doświadczenia pandemii, aż 78% Polaków uważa, że stan, w jakim znalazła się Ziemia jest poważny i wymaga natychmiastowych działań, a zanieczyszczenie środowiska, zmiany klimatyczne i wyczerpywanie się zasobów naturalnych wymieniane są najczęściej wśród największych zagrożeń dla świata.

Zmiany stylu życia wymuszone pandemią wpływają na zmianę nie tylko postaw i wartości, ale również świadomości konsumentów – Polacy deklarują zmniejszenie konsumpcji oraz wzrost zakupów z drugiej ręki czy napraw posiadanych sprzętów. Wg. IPSOSa nie jest to jeszcze wymuszony minimalizm, ale już można mówić o rozważności konsumenckiej.

Zmiany w hierarchii wartości i w stylu życia sprzyjają refleksjom na temat zasad na jakich oparte jest obecnie funkcjonowanie kapitalistycznego świata. W wielu krajach mnożą się debaty na temat roli i odpowiedzialności konsumentów, rządów i korporacji.

Znacząco rośnie ilość publikacji na tematy związane z katastrofą klimatyczną. W mediach polskich na temat samych tylko zmian klimatycznych pojawiło się w ciągu ostatniego roku ponad 219 tys. publikacji (to prawie dwa razy więcej niż rok wcześniej), a to przekłada się na powoli ale nieustająco zwiększającą się świadomość Polaków (wg. raportu „Ziemianie Atakują!”).

Nie tylko zmiana postaw, ale też realne działania w trosce o środowisko naturalne

Poza dyskusjami teoretycznymi na naszych oczach zachodzą konkretne i odczuwalne przez jednostki zmiany. W Warszawie właśnie połączono stawki za wywóz śmieci ze zużyciem wody i zlikwidowano dofinansowanie wywózki śmieci przez samorządy. Powodzeniem cieszą się akcje takie jak „Wymień kopciucha” czy dotacje na zakładanie paneli fotowoltaicznych. Mieszkańcy aktywizują się w tematach związanych z lokalną wycinką drzew (np. ochrona Lasu Kabackiego) czy rezygnacją z koszenia trawników w celu zachowania bioróżnorodności i ochrony owadów zapylających. Sieć Carrefour właśnie wprowadza w Warszawie testy odbioru butelek zwrotnych bez konieczności okazywania paragonów.

Coraz większą popularnością cieszą się portale typu Vinted.pl, gdzie można wyprzedawać niepotrzebne rzeczy (głównie ubrania) oraz oddawanie rzeczy na olx czy fb-kowych grupach takich jak "śmieciarka jedzie”. Ze strony organizacji pozarządowych i niektórych polityków pojawiają się postulaty rozważenia ograniczeń reklamowania produktów, których powstanie jest najbardziej obciążające dla środowiska (dotyczy to przede wszystkim branży mięsnej).

Wzrost liczby publikacji i głosy autorytetów oraz konkretne inicjatywy lokalne przekładają się nie tylko na wzrost świadomości, ale także na deklarowane i realne zmiany w codziennych zachowaniach. 75% Polaków ma już dość pustych dyskusji i oczekuje realnych działań mając jednocześnie świadomość, że ich efekty zależą przede wszystkim od rozwiązań prawnych i tego jak działają korporacje. Polacy popierają pomysły takie jak kaucja za zwrotną butelkę plastikową, kary dla producentów żywności za utylizację i marnowanie niesprzedanych produktów, całkowity zakaz produkcji, sprzedaży i używania torebek foliowych, odejście od węgla na rzecz OZE czy znaczące ograniczenia wjazdu samochodów osobowych do centrów miast przy jednoczesnym usprawnieniu transportu publicznego i obniżeniu cen za bilety komunikacji miejskiej (raport „Ziemianie Atakują!”).

Korporacyjne działania w obszarze ESG w oczach konsumentów

Przeciętny Polak nie ma jeszcze świadomości tego czym są i na czym polegają korporacyjne działania w obszarze ESG, a sam skrót jest dla niego enigmatyczny i nie niesie większego znaczenia. Zainteresowanie tym jakie standardy dana organizacja spełnia w tym zakresie zależy też od profilu działalności przedsiębiorstwa – na pewno prędzej transparentności działania będziemy jako konsumenci oczekiwać od producentów żywności czy kosmetyków (bo jest to kwestia naszego zdrowia i bezpieczeństwa) niż producentów ciężkiego sprzętu budowlanego czy statków (o czym przeciętny człowiek w ogóle na co dzień nie myśli). Podobnie w kontekście istotności poszczególnych działań, zmiany związane z oddziaływaniem na środowisko są bardziej nagłośnione i mają w większym stopniu bezpośredni wpływ na jakość życia każdego z nas niż np. ład korporacyjny.

Zmiana to proces powolny i stopniowy, trudny i budzący opór, uzależniony od wielu czynników – jednak jej kierunek jest jasny – świadomość konsumentów i ich oczekiwanie, że producenci będą zmieniać się zgodnie ze współczesnymi potrzebami będzie rosła i w coraz większym stopniu przekładała się na wybory i decyzje zakupowe.