Nowa dyrektywa oraz projekt standardów raportowania zrównoważonego

Informacje o ESG tak samo ważne jak wyniki finansowe

Zmiany, zmiany, zmiany - czyli to do czego przywykliśmy w ostatniej dekadzie dotyczy także zasad raportowania przez firmy o tym jak ich działania wpływają na środowisko lub aspekty społeczne. Politycy z Parlamentu Europejskiego przyjęli nowy fundamentalny dokument, który zbliży wymogi dotyczące sprawozdawczości niefinansowej do tych, do których jesteśmy przyzwyczajeni w przypadku sprawozdań finansowych. Inwestorzy dostaną porównywalne i wiarygodne informacje ESG.

Dyrektywa CSRD przyjęta przez Parlament Europejski 10 listopada, weszła w życie 5 stycznia 2023 r. i jest jednym z fundamentów Europejskiego Zielonego Ładu oraz programu zrównoważonego finansowania. Jest też częścią szerszej polityki UE mającej na celu zobowiązanie przedsiębiorstw do przestrzegania praw człowieka i ograniczania negatywnego wpływu na środowisko i podnoszenia standardów ładu korporacyjnego. Informacje niefinansowe będą publikowane zgodnie z europejskimi standardami oraz podlegać będą niezależnym audytom.

Kogo i kiedy obejmie nowa dyrektywa? Jakie zmiany wprowadzi i jak najlepiej się do nich przygotować?

Przedsiębiorstwa potrzebują kompleksowych wytycznych i ram w zakresie zrównoważonego rozwoju, aby odpowiednio dostosować i zmienić swoje modele biznesowe do oczekiwań nakreślonych w programach unijnych - chociażby w Europejskim Zielonym Ładzie. Wiemy już, że nie jest to łatwe, bo pojawia się silna pokusa “greenwashingu”, czyli delikatnie to nazywając niespójności między informacją z raportów ESG a rzeczywistością. Stąd podejmowana przez europosłów próba przekonania za pomocą regulacji tych opornych oraz wymuszenia wiarygodności i porównywalności informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju, publikowanych przez firmy. Jednym ze sposobów na poprawę transparentności w obszarze raportowania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw jest wdrożenie dyrektywy o zrównoważonym raportowaniu korporacyjnym CSRD. Nowa dyrektywa zastępuje dotychczas obowiązującą dyrektywę o raportowaniu niefinansowym.

Celem nowej dyrektywy jest także zaangażowanie sektora prywatnego. Nowe zasady raportowania będą dotyczyły sprawozdań niefinansowych jednostek małych i średnich oraz dużych, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Unii, ale również dużych firm prywatnych. 

Nowe oblicze raportowania

Dyrektywa CSRD rozszerza grupę firm, które mają obowiązek raportowania niefinansowego oraz jednolica standardy raportowania wprowadzając jeden obowiązkowy rodzaj standardu – Europejskie Standardy Zrównoważonego Raportowania (ESRS). Doprecyzowuje formę publikowania informacji zalecając obowiązkową odrębną sekcję w ramach sprawozdania z działalności. Określa też jednolity format prezentowanych danych, które docelowo mają być zdigitalizowane i otagowane – sprawozdanie z działalności powinno być przygotowane w formacie XHTML, a w nim odrębna sekcja na temat zrównoważonego rozwoju otagowana w formacie inline XBRL, co ułatwi maszynowy odczyt i analizę ujawnień. Dyrektywa wprowadza również obowiązek weryfikacji informacji niefinansowych przez biegłego rewidenta lub niezależnego dostawcę usług atestacyjnych. Dopóki Komisja nie przyjmie unijnego standardu atestacji, państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania krajowych standardów, procedur lub wymogów dotyczących atestacji.

Nowa dyrektywa, a w ślad za nią europejskie standardy raportowania zmieniają sposób, a przede wszystkim zakres raportowania koncentrując je wokół tematów istotnych, czyli tych poprzez które dana organizacja wywiera największy wpływ na środowisko czy kwestie społeczne. Z drugiej strony wymaga od firm określenia kluczowych ryzyk i szans, jakie mogą wynikać dla przedsiębiorstwa ze zmian klimatycznych czy kwestii społecznych. Dla tematów istotnych oraz kluczowych ryzyk należy oszacować również wymiar finansowy. Koncepcja ta określona jest mianem podwójnej istotności i jest unikalna na tle innych standardów raportowania niefinansowego obowiązujących aktualnie na świecie. Natomiast podobnie jak inne światowe standardy, zarówno na tematy istotne, jak i ryzyka należy patrzeć nie tylko przez pryzmat działalności własnej organizacji ale również z perspektywy łańcucha wartości. 

Standardy ESRS mogą stanowić mapę drogową dla firm, prowadząc organizację przez kolejne etapy, jakie należy przejść na drodze do zrównoważonego rozwoju. Obejmują łącznie 12 standardów, dwa z nich definiują zasady sprawozdawczości niefinansowej oraz nadrzędne wymagania dotyczące ujawniania informacji. Pozostałe dziesięć jest dedykowane poszczególnym obszarom E, S i G. W opracowaniu pozostają jeszcze standardy branżowe, w tym dla sektora handlu detalicznego i hurtowego, oraz uproszczone standardy dla małych i średnich firm. W ramach obowiązkowych ujawnień firmy będą musiały opisać między innymi model biznesowy i strategię, cele dotyczące kwestii zrównoważonego rozwoju, wdrożone polityki i procesy związane z ich realizacją, rolę i skład organów spółki w kwestii zrównoważonego rozwoju, procedury należytej staranności w zakresie ESG, proces identyfikacji obszarów istotnych oraz zarządzania ryzykiem, a przede wszystkim mierniki istotne dla wszystkich wymienionych punktów.

Znamy już projekt standardów ESRS, który 9 czerwca 2023 r. został przekazany do konsultacji. Przyjęcie finalnych wersji standardów planowane jest na sierpień 2023 r. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że termin ten ulegnie zmianie z uwagi na wydłużające się dyskusje, dotyczące niektórych zapisów.

Jak można się przygotować?

Nowe standardy raportowania będą wymagały zakresu informacji, które do tej pory nie były przez spółki zbierane, co może wymagać wdrożenia nowych procesów w spółce. Pomimo, że dyrektywa zacznie obowiązywać pierwszą grupę spółek od 2024 roku, działania w tym zakresie warto zaplanować już teraz. 

Spółki, które już publikują raporty niefinansowe powinny zacząć od:

Jeżeli spółka nie przygotowywała dotychczas raportu niefinansowego pierwsze kroki na drodze do zgodności z CSRD to:

Aby realizacja powyższych kroków była możliwa, potrzebne jest odpowiednie umocowanie tematu w organizacji oraz osoba lub zespół osób, które za ten proces wezmą odpowiedzialność. Zmiany nie powiodą się również bez zaangażowania działu finansów i kontrolingu. 

Nie ma wątpliwości, że intencją regulatora i oczekiwaniem rynku jest to, aby jakość raportowanych przez spółki danych niefinansowych nie odbiegała od standardów, do których jesteśmy przyzwyczajeni jeśli chodzi o raportowanie finansowe. Nie jest to też chwilowa moda, a trwała zmiana, która ma za zadanie wyeliminować zjawisko greenwashingu i pomóc interesariuszom w podejmowaniu świadomych decyzji, jeśli chodzi finansowanie, inwestowanie czy też współpracę z podmiotami, które deklarują prowadzenie swojej działalności w sposób zrównoważony. Nadchodzi więc realna zmiana. To też nie tylko nowe regulacje, ale też szansa na pokazanie przewagi konkurencyjnej. Rynek i klienci na pewno nagrodzą tych, którzy zadbają o jakość i autentyczność tych nowych danych.

Dyrektywa wymaga jeszcze wdrożenia do polskiej legislacji.