11 istotnych zagadnień prawnych 2023 roku

Dynamiczny wzrost cen energii elektrycznej stał się faktem. Doskonale ilustrują to dane: uśredniona cena energii base na TGE wynosiła w pierwszy poniedziałek grudnia 2020 roku 244,89 zł/MWh, zaś 1 poniedziałek grudnia 2021 roku 1076,42 zł/MWh. Skokowa zmiana powoduje, że wiele firm pilnie poszukuje oszczędności przy nabywaniu energii. Dużą rolę odgrywają także uwarunkowania klimatyczne i środowiskowe, a właściwa odpowiednio zbudowana strategia zakupowa pozwala wzmocnić realizację założonych celów związanych z ochroną środowiska. Jakie jeszcze elementy mają kluczowe znaczenie w tym obszarze? Przede wszystkim identyfikacja obowiązków, ograniczeń i ryzyk związanych z inwestycjami energetycznymi. Odpowiedniej uwagi wymaga uzyskanie koncesji i pozwoleń, a także tworzenie i negocjowanie umów energetycznych (cPPA - corporate Power Purchase Agreement, umów przyłączeniowych etc.), W następnym kroku ważna jest weryfikacja możliwości skorzystania z systemów wsparcia dla odnawialnych źródeł energii, kogeneracji i przedsiębiorstw energochłonnych. Wreszcie warto też sprawdzić, jak ubiegać się o status odbiorcy przemysłowego.

W związku z licznymi obowiązkami związanymi z przeciwdziałaniem zjawisku tak zwanych zatorów płatniczych, przedsiębiorcy muszą dobrze rozumieć jakie spoczywają na nich obowiązki i w jakim stopniu są one przez nich realizowane. Dla prawidłowego funkcjonowania organizacji biznesowych niezbędne są rozwiązania prawne oraz organizacyjne, ukierunkowane na minimalizację ryzyka wystąpienia zjawiska zatorów. 

Nieocenionym wsparciem w tym obszarze są kompleksowe rozwiązania technologiczne, obejmujące raportowanie i monitoring płatności. Stanowią też olbrzymie wsparcie w przypadku ewentualnych postępowań UOKiK związanych z obszarem zatorów płatniczych, a także ważny element już w samym toku kontroli.

Transfery danych osobowych poza Europejski Obszar Gospodarczy pozostają dużym wyzwaniem dla przedsiębiorców po wyroku w sprawie Schrems II. 

Aby realizować je w sposób bezpieczny, przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonywania oceny ryzyka związanego z takimi transferami. Powinny one dotyczyć ryzyka: prawnego, oraz technicznego i bezpieczeństwa danych. Wyniki takiej analizy pomogą określić jakiego rodzaju środki mitygujące ryzyko zastosować. Warto również pamiętać o regularnym przeprowadzaniu takich ocen, w sposób zobiektywizowany. 

Co nowego przyniesie 2022 rok? Najpóźniej od dnia 27 grudnia 2022, przedsiębiorcy korzystający ze standardowych klauzul umownych (SCC) powinni zacząć stosować nowe standardowe klauzule umowne (SCC). Oznacza to konieczność odpowiednio wczesnego podjęcia negocjacji z kontrahentami.

Od pewnego czasu trwa w Polsce debata, na temat zachęcania pracodawców do zatrudniania pracowników w oparciu o umowy o pracę. Zmiany wynikające z przepisów podatkowych, jakie niesie za sobą Polski Ład częściowo zmniejszają fiskalną zachętę do wybierania współpracy w modelu B2B (business to business). Czy może to oznaczać renesans umów o pracę? Z całą pewnością, wprowadzane zmiany mogą zmniejszyć obszar, w którym pracownicy i pracodawcy będą zainteresowani wyborem modelu B2B, a zwiększać zainteresowanie modelami elastycznego czasu pracy i elastycznego wynagradzania na podstawie umów o pracę.

Wielu polskich przedsiębiorców myśląc o sukcesji, zastanawia się jaki model przekazania firmy kolejnym pokoleniom zapewni jej dalszy stabilny rozwój dzięki reinwestowanym (a nie wypłacanym) zyskom i brakowi pokusy podziału i sprzedaży części lub całości biznesu przez członków rodziny.

Odpowiedzią na te wątpliwości może być polska fundacja rodzinna, której wprowadzenie do krajowego porządku prawnego zostało zaplanowane na 1 czerwca 2022 roku. Fundacja rodzinna umożliwi firmom rodzinnym zaplanowanie sukcesji ponadpokoleniowej, na wzór rozwiązań z Europy Zachodniej. Co więcej, także rozwiązania podatkowe mają uczynić fundację atrakcyjną formą holdingową dla biznesów prywatnych.

Zachęcamy polskich przedsiębiorców, aby w 2022 r. zapoznali się z projektowanymi rozwiązaniami i zweryfikowali czy polska fundacja rodzinna wpisuje się w ich cele sukcesyjne.

Przeniesienie części zasobów do chmury jest trendem, jaki dostrzegamy we wszystkich sektorach. W branży usług finansowych szczególne znaczenie w procesie transformacji ma wsparcie regulacyjne, w tym dostosowanie zasad współpracy z dostawcą usług chmurowych do wymogów prawa krajowego i KNF. 

Oczywiście regulacje wpływają też na wdrożenie technologii chmurowej również w innych sektorach. Kluczowe znaczenie mają choćby przepisy związane z ochroną danych osobowych. Nadchodzący rok będzie kolejnym, w którym na korzystanie z rozwiązań chmurowych zdecyduje się szereg przedsiębiorstw, będziemy bacznie przyglądali się otoczeniu regulacyjnemu i zachodzącym z nim zmianom.

Nowe regulacje unijne z zakresu zrównoważonego rozwoju stanowią spore wyzwanie zarówno dla podmiotów rynku finansowego, jak i spółek niefinansowych. Instytucje finansowe zostały zobowiązane do zaadresowania szeregu kwestii z zakresu zrównoważonego rozwoju. Kluczowe regulacje, w tym SFDR oraz Taksonomia, CSRD przewidują obowiązki w zakresie m.in. rozszerzonego zakresu raportowania niefinansowego, uwzględniania ryzyk ESG w działalności inwestycyjnej oraz raportowania wskaźników zrównoważonego rozwoju. Spółki niefinansowe raportujące niefinansowo zostały zobowiązane do rozszerzenia raportowanych informacji o kwalifikacje działalności do Taksonomii. Pierwsze raporty ukażą się w roku 2022 za rok 2021. Pewne obowiązki w zakresie wskaźników zrównoważonego rozwoju zostały nałożone pośrednio na spółki giełdowe. Zobowiązania wynikające z regulacji ESG nakładane na sektor finansowy pośednio będa miały wpływ na każdy podmiot poszukujący finansowania lub inwestora. Rok 2022 i kolejne będzie okresem intensywnych wdrożeń, w tym realizacji obowiązków wynikających z regulacji ESG. Niemal każdy sektor gospodarki powinien liczyć się z wpływem regulacji ESG.

Skoro przez ostatnie półtora roku uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne cieszyło się tak dużym zainteresowaniem przedsiębiorców, to po implementacji jego głównych założeń do postępowania o zatwierdzenie układu (1 grudnia 2021 roku), prawdopodobnie ten rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego będzie najczęściej wybierany przez podmioty zagrożone niewypłacalnością, bądź niewypłacalne. 

Ocena kondycji finansowej przedsiębiorcy na etapie zagrożenia niewypłacalnością oraz dobór odpowiedniej formy restrukturyzacji może: 

• uchronić go przed ogłoszeniem upadłości; 
• umożliwić porozumienie się z wierzycielami; 
• podjąć działania szybko. jednocześnie unikając wysokich kosztów postępowania. 

Poruszając tę tematykę warto też wspomnieć, że choć pandemia koronawirusa COVID-19 silnie wpłynęła na kondycję finansową wielu przedsiębiorstw, to nie zahamowała jednak planów rozwoju. Zwróciła jednocześnie uwagę inwestorów na podmioty, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Przejęcie aktywów zagrożonych może być okazją, trzeba się jednak do niej odpowiednio przygotować - sądzimy, że 2022 roku wiele firm będzie rozważać takie działania.

Kolejny rok w AML i kolejne zmiany w regulacji. KE na 2022 planuje nowy zestaw regulacji w zakresie AML. 

Zmiany obejmują między innymi powołanie nowego organu nadzoru UE w zakresie AML, wprowadzenie rozporządzenia, które uporządkuje przepisy państw członkowskich, oraz wdrożenie zmian w zakresie listy krajów trzecich wysokiego ryzyka, poprzez jej połączenie z listą publikowaną przez Financial Action Task Force (FATF). Zmiany w ramach tzw. pakietu AML, które zamierza wprowadzić Komisja Europejska, spowodują konieczność aktualizacji dokumentacji wewnętrznej instytucji obowiązanych (procedura wewnętrzna, ocena ryzyka, procedura grupowa), przeszkolenia pracowników instytucji obowiązanych oraz modyfikacji istniejących procesów AML/CFT w organizacji. 

Nowe Wytyczne EUNB w sprawie oceny ryzyka AML oraz projekt Wytycznych EUNB w sprawie zdalnego onboardingu klientów. 

Najnowsze Wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB) uwzględniają aktualne zagrożenia związane z nielegalnym obrotem środkami finansowymi, oraz stanowią rozszerzenie obowiązujących przepisów UE dotyczących AML/CFT, uzupełniając rozwiązania dotyczące oceny ryzyka wynikające z polskiej Ustawy AML. Najnowsze Wytyczne EUNB rozszerzają obowiązki wynikające ze starej wersji wytycznych, a także dodają nowe wymogi, których wdrożeniem powinny wkrótce zająć się także polskie instytucje obowiązane. Publikacja nowych Wytycznych przez EBA jest o tyle istotna, iż będzie ona wymagała dokonania przeglądu obowiązujących regulacji i procesów w zakresie Know Your Customer (KYC) przez instytucje obowiązane, w szczególności w kontekście przeprowadzanej przez nich oceny ryzyka. Dodatkowo, EUNB opublikował projekt wytycznych w sprawie zdalnego onboardingu klientów, który ma wprowadzić istotne zmiany w zakresie nawiązywania stosunków gospodarczych z klientami za pomocą cyfrowych metod komunikacji. 

Nowelizacja Ustawy AML - mała rewolucja w realizacji środków bezpieczeństwa finansowego. 

31 października 2021 r. zaczęły obowiązywać najbardziej istotne zmiany w zakresie nowelizacji Ustawy AML. Co istotne, nowelizacja dotyczy przede wszystkim środków bezpieczeństwa finansowego, a więc najważniejszych obowiązków wynikających z Ustawy AML. Tym samym, aby odzwierciedlić założenia noweli, instytucje obowiązane powinny zaktualizować swoją procedurę wewnętrzną, dokument oceny ryzyka a także przeprowadzić szkolenie dla swoich pracowników. Na tym nie koniec - środki bezpieczeństwa finansowego to tak naprawdę faktyczne procesy funkcjonujące w organizacji, i te również powinny zostać zaktualizowane do najnowszych wymogów wynikających z nowelizacji.

Pandemia skokowo przyspieszyła proces digitalizacji naszego życia codziennego. Wraz z postępem rośnie jednak nasza ekspozycja na zagrożenia, na które podatne są zarówno osoby fizyczne, jak i organizacje. Przykładowo, według szacunków ONZ liczba “złośliwych” maili wzrosła w czasie pandemii o 600%. Również polskie władze doceniają skalę i wagę problemu - stąd inicjatywa powołania na początku 2022 roku Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. Ataki ze strony cyberprzestępców wymagają szybkich i zdecydowanych działań nie tylko w obszarze IT, ale również w sferze prawnej. Aby zapewnić kompleksową ochronę interesów przedsiębiorców i wykazać należytą staranność w zarządzaniu sytuacją kryzysową konieczne może okazać się zawiadomienie organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, a także zgłoszenie incydentu do właściwych organów ds. cyberbezpieczeństwa i ochrony danych osobowych. Działania te mają na celu nie tylko ograniczenie negatywnego wpływu incydentu na organizację i wypełnienie określonych obowiązków regulacyjnych, ale również chronią osoby fizyczne (np. pracowników) których dane mogły zostać bezprawnie przejęte przez przestępców. Ponadto, działania te mogą okazać się niezbędne np. w kontekście możliwości wypłaty odszkodowania z polisy ubezpieczeniowej organizacji. 

W związku z powyższym przewidujemy, że 2022 rok będzie kolejnym rokiem dynamicznego wzrostu aktywności cyberprzestępców. Warto odpowiednio zabezpieczyć naszą organizację wdrażając adekwatne środki bezpieczeństwa informatycznego, wewnętrzne procedury i regulaminy dot. bezpieczeństwa informacji oraz reagowania na cyber-incydenty, a także szkoląc kadry. Gdy mimo tego staniemy się ofiarami cyberprzestępców należy pamiętać o działaniach prawnych, które powinniśmy w takiej sytuacji podjąć.

Rok 2022 przyniesie wiele nowości w obszarze ochrony konsumenta na rynku cyfrowym, związanych z implementacją unijnych dyrektyw. 

Co ulegnie zmianie? Między innymi organizacja oraz reklamowanie obniżek cen i obowiązki informacyjne odnoszące się do cen. Pojawią się też nowe wymogi dotyczące umów zawartych między przedsiębiorcami a konsumentami o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych (np. hosting plików, chmury danych, media społecznościowe). 

Nadchodzący rok przyniesie też duże zmiany w zakresie zawierania umów i realizacji obowiązków informacyjnych oraz bezpieczeństwa, które wpłyną na podmioty z sektora TMT, świadczące usługi komunikacji elektronicznej, czy pozyskujące w Internecie zgody marketingowe. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Przede wszystkim konieczność weryfikacji stosowanych dokumentów, w tym regulaminów i klauzul zgód, oraz dostosowania ich do nowych zasad.