Koniec sporu o stawkę VAT w fast-foodach?

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok, który rozstrzyga trwający kilka lat spór o stosowanie właściwej stawki VAT dla sprzedaży gotowych posiłków. Jak wynika z wydanego wyroku, sprzedaż “na wynos” stanowi dla celów VAT dostawę towarów - która do lipca 2020 r. podlegała opodatkowaniu obniżoną, 5% stawką VAT. Choć wyrok dotyczył podatnika działającego w branży fast-food, konsekwencje orzeczenia są dużo szersze.

Tło sprawy

Sprawa dotyczyła ustalenia, jaką stawką VAT powinna być opodatkowana sprzedaż posiłków w uproszczonych schematach gastronomicznych (fast-food). Spór dotyczył tego, czy sprzedaż ta powinna być klasyfikowana jako “dostawa gotowych posiłków i dań”, opodatkowana 5% stawką VAT, czy też jako “świadczenie usług gastronomicznych”, opodatkowane 8% stawką podatku.

Historycznie (do 2016 r.), stosowanie 5% stawki VAT było powszechną praktyką rynkową. Podejście to było szeroko akceptowane przez organy podatkowe zarówno w interpretacjach indywidualnych, jak i w toku prowadzonych kontroli podatkowych.

Podejście to zmieniło się jednak z wydaniem 24 czerwca 2016 r. interpretacji ogólnej Ministerstwa Finansów, w której wskazano, że taka działalność powinna podlegać opodatkowaniu 8% stawką VAT, niezależnie od faktu, czy dana sprzedaż powinna być traktowana jako dostawa towarów lub świadczenie usług dla potrzeb VAT. Po wydaniu ww. interpretacji ogólnej, organy masowo wszczęły postępowania, które kwestionowały prawidłowość rozliczeń podatników - w tym również tych rozliczeń, które wcześniej były akceptowane przez organy podatkowe (co miało miejsce m.in. w sprawie, której dotyczy omawiany wyrok).

Postępowania zaczęły trafiać do sądów administracyjnych - wyroki były jednak rozbieżne. Wskutek tej rozbieżności, Naczelny Sąd Administracyjny skierował pytania prawne do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Trybunał w wyroku z 22 kwietnia 2021 r. w sprawie C-703/19 J.K. (w której to sprawie PwC miało przyjemność reprezentować Podatnika) wskazał, że jeśli klientowi końcowemu nie jest udostępniona infrastruktura restauracyjna - albo jeśli klient końcowy podejmie decyzję o nieskorzystaniu z “zasobów materialnych i ludzkich udostępnionych mu przez podatnika w związku z konsumpcją dostarczonej żywności”, należy uznać, że z dostawą tej żywności nie wiąże się żadna usługa wspomagająca. W konsekwencji taka sprzedaż będzie dostawą towarów dla potrzeb VAT.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego

Wskutek wydania tego wyroku, 30 lipca 2021 r. polski Sąd rozstrzygnął o stosowaniu właściwej stawki VAT dla sprzedaży posiłków w uproszczonych schematach gastronomicznych.

Co najważniejsze, jak wynika z ogłoszonych motywów ustnych rozstrzygnięcia, sprzedaż "na wynos", która nie wiąże się ze spożyciem w lokalu, powinna być dla celów VAT traktowana jako dostawa towarów, która do czasu wprowadzenia tzw. nowej matrycy stawek VAT (lipiec 2020 r.) opodatkowana była 5% stawką podatku. W przypadku podatnika, którego dotyczył wyrok, mowa tu w szczególności o sprzedaży dokonywanej z okienek.

Równocześnie wskazano, że sprzedaż, której towarzyszy konsumpcja w lokalach powinna być traktowana jako świadczenie usług związanych z wyżywieniem, opodatkowane 8% stawką podatku.

Niezależnie, Sąd odwołał się również do tzw. “zasady zaufania”, co może mieć istotne znaczenie dla podobnych spraw w toku. Zasada ta oznacza w uproszczeniu, że podatnik, działając w zaufaniu do organów podatkowych, tj. stosując się do znanego mu stanowiska nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji ewentualnej zmiany takiego stanowiska. Zasada ta była podstawą dla całościowego podważenia stanowiska organu (niezależnie od argumentów merytorycznych).

Znaczenie wyroku

Wyrok otwiera przede wszystkim szanse dla podatników na odzyskanie podatku pobranego przez fiskusa według 8% stawki w wyniku kontroli podatkowych wszczynanych po interpretacji ogólnej MF począwszy od polowy 2016 r. Ponadto możliwe wydaje się odzyskanie nadpłaconego podatku VAT dla podatników, którzy dla sprzedaży gotowych posiłków stosowali 8% stawkę podatku (do lipca 2020 r., tj. do wprowadzenia tzw. nowej matrycy stawek VAT). Dotyczy to w szczególności podatników, którzy sprzedawali posiłki “na wynos”, tj. bez możliwości spożycia ich w lokalu (np. sprzedaż z okienek, sprzedaż w punktach, w których brak było infrastruktury umożliwiającej ich spożycie, tj. np. stolików i krzeseł, jak również sprzedaż z dostawą).

Ważna jest tu jednak analiza okoliczności faktycznych, które towarzyszyły sprzedaży - jak również sytuacji danego podmiotu. Choć w bezpośredni sposób możliwość stosowania 5% stawki VAT została potwierdzona dla sprzedaży na wynos, gdzie konsument nie ma możliwości skorzystania z infrastruktury, w wyroku dostrzeżono złożone tło historyczne sprawy - odwołując się do wskazanej zasady zaufania. To z kolei może otwierać pole do zwrotu podatku także w innych schematach sprzedaży. Dlatego tak ważna jest indywidualna ocena danej sytuacji.

Warto odnotować, że wyrok ten już znajduje odzwierciedlenie w innych, podobnych sprawach, w których Sądy administracyjne powołują się na jego tezy.